158

Safa ile Merve İlâhi sembollerdendir. Binâenaleyh kim Beyt'i hacceder veyahut umre yaparsa, bu ikisini tavaf etmesinde ona günah yoktur. Kim kendiliğinden bir hayır işlerse, şüphesiz Allah karşılığını verir, yaptığını çok iyi bilir.

"Şüphesiz Safa ile Merve” bunlar Mekke'de iki dağın adıdır, (İlâhi sembollerdendir). Hac ibâdetlerinin işaretleridir. Şeair, şeire'nin çoğuludur, alâmet demektir,

"Binâenaleyh kim hacceder veya umre yaparsa” hac lügatte bir şeye yönelmektir. îtimar da ziyarettir. Şer'an ise Beyt'e özel olarak bu şekilde yönelmek ve onu ziyaret etmektir.

"Bu ikisini tavaf etmesinde ona bir günah yoktur". İsaf putu Safa'nm, Naile de Merve'nin üzerinde idi. Cahiliye halkı sa'y yaptıkları zaman bunlara ellerini sürerlerdi. İslâm gelip de putlar kırılınca, Müslümanlar bu sebepten dolayı bu ikisinin arasında sa'y etmekten sıkıntı duydular, âyet bunun üzerine indi. Haçta ve umrede bu sa'yin meşru olduğuna icma vardır, ancak ihtilâf vâcip olup olmamasındadır. İmâm Ahmed sünnettir, demiş; Enes bin Mâlik ile İbn Abbâs da böyle demişlerdir, çünkü Allahü teâlâ:

"Ona günah yoktur” (Bakara: 158) buyurmuştur. Çünkü bundan serbest olduğu anlaşılmaktadır. Fakat bu görüş zayıftır, çünkü günahın olmaması vücup manasına cevazı da içine alabilir; bu ifade bunu bertaraf etmez. Ebû Hanîfe de vâcip olduğunu, kan akıtarak telâfi edileceğini söylemiştir. Şâfiî de onun rükün olduğunu söylemiştir, çünkü aleyhis-salâtü ves-selâm Efendimiz: Sa'y yapın, Allah sa'yi size yazdı, buyurmuştur.

(Kim kendiliğinden bir hayır yaparsa) yani farz olsun nafile olsun bir tâat işlerse yahut kendine farz olan hac veyahut umreden fazla olarak bir şey yaparsa veyahut nafile sa'y yaparsa, demek olur, eğer sünnettir dersek. Hayran da mahzûf mastarın sıfatı olarak ya da harf-i ceri hazf edilip fiilin ona yanaştırılması ile ya da eta veya faale manasını yüklenerek fiilin geçişli kılınması ile mensûbtur. Hamze, Kisâî ve Ya'kûb yettavvau okumuşlardır ki, aslı yetetavvau'dur. Yattavvafu'da olduğu gibi idgam edilmiştir.

"Şüphesiz Allah, karşılığını verir, yaptığını çok iyi bilir” taatına karşılık sevap verir, ona hiçbir şey gizli kalmaz.