171

Kâfirlerin hâli bağırıp çağırmadan başka bir şey duymayan hayvanlara haykıran kimsenin (çobanın) hâli gibidir. Onlar sağırlar, dilsizler ve körlerdir. Artık onlar anlamazlar.

 (Kâfirlerin hâli bağırıp çağırmadan başka bir şey duymayan hayvanlara haykıran çobanın hâli gibidir). Burada muzâf hazfedilmiştir, takdiri şöyledir: Ve meselü dâillezine keferu kemeseliliezi yen'iku, yahut şöyledir: Meselüllezine keferu kemeselil behâimil lezi yen'iku,

Mana da şöyledir: Kâfirler taklide daldıkları için kendilerine okunan şeylere kafa vermezler, onlara anlatılan şeyi derin düşünmezler. Bu konuda kendilerine haykırılan ve sesi işitip de manasını anlamayan, çağırmayı hissedip de anlamını kavramayan hayvanlara benzerler.

Şöyle de denilmiştir: Bu onların atalarını dıştan taklit edip gerçeğini anlamayan hâllerinin sesi işitip de altındaki şeyi anlamayan davarlara benzetilmesidir.

Ya da onların putlara dua etmelerinin davarlara haykıran çobana benzetilmesidir. Bu son teşbih muzâfın hazfine ihtiyaç duymazsa da "ancak bağırıp çağırmadan başka bir şey duymaz” ifadesi buna müsaade etmemektedir. Çünkü putlar duymaz; meğerki bu, karmaşık temsil babından sayıla. (Onlar sağırlar, dilsizler ve körlerdir). Bu da zem olmak üzere (mahzûf mübteda hum ile) merfû’dur.

"Artık onlar anlamazlar” bilfiil anlamazlar, çünkü bakışları kusurludur.