98

Ancak ellerinden bir çare gelmeyen ve bir yol bulamayan zayıf erkekler, kadınlar ve çocuklar müstesna.

 (Ancak ellerinden bir çare gelmeyen zayıf erkekler, kadınlar ve çocuklar müstesna) bu da istisna-i munkatı'dır, çünkü mevsûle, zamirine ve ona işarete dahil değildirler. Vildanın zikredilmesi, eğer onlardan köleler murat edilirse açıktır, eğer onlardan çocuklar murat edilirse, işi abartmak ve hicretin neredeyse onlara bile vâcip olacağını akla getirmek içindir. Çünkü onlar da buluğa erdikleri ve hicrete güç yetirdikleri zaman ondan kaçamazlar. Ve idarecilerinin imkân buldukları zaman onları hicret ettirmeleri vâciptir.

"Lâ yestetiune hiyleten vela yehtedune sebilâ” bu da mustazatların sıfatıdır, onlar da neredeyse belli kimseler değildir (onun içindir ki, nekire olan layestetiune ona sıfat olabilmiştir).

Ya da ondan veya onda gizli zamirden hâl’dir. Güç yetmek de hicret sebeplerini ve hicretin dayandığı şeyleri bulmaktır. Yol bulmak da bizzat veya rehber aracılığıyla yolu bilmektir.