100

Cinleri Allah'a ortak yaptılar. Halbuki onları da o yarattı. Bilmeden ona oğullar ve kızlar uydurdular. Onu tenzih ederiz. O, onların nitelediklerinden çok yücedir.

"Cinleri Allah'a ortaklar yaptılar” yani melekleri demektir, onlara taptılar ve: Melekler Allah'ın kızlarıdır, dediler. Onlara cin demesi, göze görünmedikleri ve onları küçültmek içindir.

Ya da şeytanları ortak koştular, çünkü onlara itâat ettiler, tıpkı Allahü teâlâ'ya itâat eder gibi yahut şeytanların süslemesiyle putlara taptılar ya da: Hayrın ve her iyiliğin yaratıcısı Allah'tır, kötülüğün ve her zararlının yaratıcısı da şeytandır, dediler, nitekim seneviyeler böyle inanırlar. Caalu'nûn iki mef'ûlu lillahi ile şürekae'dir, cin de şüreka'den bedeldir ya da iki mef'ûl şürekael cinne'dir, lillahi de şürekae'ye mütalliktir ya da ondan hâl’dir. Ref ile "elcinnü” de okunmuştur ki, sanki: Menhüm denilmiştir? El - cinnü, diye cevap verilmiştir. İzafet-i beyaniye olmak üzere elcinni de okunmuştur.

"Ve halekahum” kad takdir edilerek hâl’dir,

Mana da şöyledir: Gerçekten bilmişlerdir ki, onları yaratan Allah'tır, cinler değildir, yaratan yaratmayan gibi değildir. Elcinne'ye atfen "Ve halkahum” şeklinde de okunmuştur ki, yaptıkları putları da Allah'a ortaklar yaptılar demek olur.

Ya da şürekae'ye ma’tûftur ki, yalan uydurmalarını ona nisbet ettiler demektir.

"Ve haraku lehu” uydurdular, ona iftira ettiler. Nâfi' ra'nın şeddesi ile teksir için harraku okumuştur.

"Harrefu” da okunmuştur ki, yalandan uydurdular demektir.

"Oğlanlar ve kızlar” Yahûdîler: Üzeyr Allah'ın oğludur, dediler. Hıristiyanlar: Îsa Mesih Allah'ın oğludur, dediler. Araplar: Melekler Allah'ın kızlarıdır, dediler.

"Bilmeden” dediklerinin gerçeğini bilmeden ve ona bir delil getirmeden.

"Biğayri ilm” cemi vâv'ından hâl yerindedir.

Ya da mastardır yani harkan biğayri ilmin, demektir.

"Onu tenzih ederiz. O, onların nitelediklerinden çok yücedir!” o da ortağı yahut çocuğu olmaktır.