74

(O kötü sözü) demediklerine dâir yemin ederler. Yemin olsun ki, o küfür kelimesini demişlerdir. İslâm'larından sonra kâfir oldular. Elde edemedikleri şeye yeltendiler. Onlardan hoşlanmamaları sırf Allah ve Resûlünün kendilerini lütfü ile zengin etmelerindendir. Eğer tevbe ederlerse kendileri için hayırlı olur. Eğer yüz çevirirlerse, Allah onlara dünya ve âhirette acıklı bir azâp ile azâp eder. Yeryüzünde onlar için ne bir dost ne de bir yardımcı yoktur.

"(O kötü sözü) demediklerine dâir yemin ederler".

Rivâyete göre aleyhisselâm Efendimiz Tebuk seferinde iki ay kaldı, üzerine Kur'ân iniyor ve katılmayanları ayıplıyordu. Cülas bin Süveyd: Eğer Muhammed'in arkadaşlarımız hakkında dedikleri doğru ise gerçekten biz eşekten daha kötüyüz, dedi. Bu da Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem'e ulaştı, onu huzuruna çağırdı; o da bunu demediğine dâir yemin etti. Âyet bunun üzerine indi. Cülas da tevbe etti ve iyi bir Müslüman oldu.

"Yemin olsun ki, o küfür kelimesini demişlerdi. İslamlarından sonra kâfir oldular” İslamiyeti gösterdikten sonra küfrü ilan ettiler.

"Elde edemedikleri şeye yeltendiler” Resûlüllah'ı öldürmek gibi; şöyle ki, içlerinden on beş kişi Tebuk dönüşünde onu devesinin sırtından vadiye yuvarlamayı kurdular. Gece tepeye tırmanırken bunu yapacaklardı. Ammar bin Yasir devesinin yularından tutmuş onu çekiyor, Huzeyfe de arkasından sürüyordu. O ikisi bu hâldeyken Huzeyfe develerin ayak seslerini ve silâh şakırtısını duydu: Çekilin, Allah'ın düşmanları, dedi! Onlar da kaçtılar.

Ya da onun ve mü'minlerin Medîne'den çıkarılmasıdır yahut Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem'e rağmen Abdullah bin Übey'e taç giydirmeleridir.

"Onlardan (mü'minlerden) hoşlanmamaları” nefret etmeleri, kin duymaları "sırf Allah ve Resûlünün kendilerini lütfü ile zengin etmelerinden dir". Çünkü Medînelilerin çoğu muhtaç idiler, geçimleri dardı, Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem oraya gelince ganimetlerle zengin oldular. Cülas’ın bir kölesi öldürüldü, Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem ona on iki bin dirhem diyet verilmesini emretti, o da zengin oldu. İllâ en istisnası en geniş anlamı yahut gerekçesi ile yapılmıştır (o sebeple muttasıldır) "Eğer tevbe ederlerse, kendileri için hayırlı olur” o da Cülas'ı tevbeye götüren şeydir.

"Yekü"deki zamir tevbeye râcidir.

"Eğer yüz çevirirlerse” münâfıklıkta ısrar etmekle "Allah onlara dünya ve âhirette acıklı bir azapla azâp edecektir” öldürme ve ateşte yakmakla.

"Yeryüzünde onlar için ne bir dost ne de bir yardımcı yoktur” ki, kendilerini azaptan kurtarsın.