34

Onlar ki, yüzleri üstü haşrolunurlar, işte onlar yerce daha kötü ve yolca daha sapıktırlar.

"Onlar ki, yüzleri üstü haşrolunurlar” yani tepeleri üstü dönmüş yahut oraya sürüklenerek ya da kalpleri aşağılık şeylere bağlı ve yüzleri onlara dönük olarak getiririz. Efendimiz'den rivâyet edilmiştir: İnsanlar kıyâmet gününde üç sınıf olarak haşrolunurlar: Bir sınıf binekler üzerinde, bir sınıf yaya olarak, bir sınıf da yüzleri üstü. Bu da (Ellezîne) zemdir Merfû' yahut mensûbtur ya da mübteda’dır, haberi de "ülâike şerrün mekânen"dir. (Onlara göre) durumu kötü olan Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem'dir, bu da şu Âyetteki metot üzeredir:

"De ki: Size sonuç bakımından Allah katında daha kötüsünü haber vereyim mi? O da Allah'ın lâ'net ettiği ve ona gazap ettiği kimsedir” (Maide: 60). Sanki şöyle denilmiştir: Onları bu sorulara sürükleyen şey nun konumunu küçümsemeleri ve yolunun sapık olduğunu sanmalarıdır. Kendi hâllerini bilmiyorlar ki, konumlarının daha kötü ve yollarının da daha sapık olduğunu bilsinler.

Şöyle de denilmiştir: Bu,

"cennet yaranı o gün yer bakımından daha hayırlıdır” (Furkân: 24) ayetine bağlıdır. Yolu sapıklıkla nitelemek mecâzîdir, mübalağa içindir (onlar o kadar sapıktırlar ki, bu sapıklık yollarına kadar ulaşmıştır).