9

 Yeryüzünde gezip bakmadılar mı, kendilerinden öncekilerin akıbeti nasıl oldu? Onlar kuvvetçe kendilerinden daha çetin idiler. Yeri kazdılar ve onu kendilerinin imar ettiklerinden daha çok imar ettiler. Peygamberleri onlara açık deliller getirmişti. Allah onlara zulmedecek değildi, ancak onlar kendilerine zulmediyorlardı.

"Yeryüzünde gezip bakmadılar mı, kendilerinden öncekilerin akıbeti nasıl oldu?” bu da yerin çeşitli bölgelerinde gezmelerini ve kendilerinden önce kırılanların kalıntılarına bakmalarını onamaktadır.

"Onlar kuvvetçe kendilerinden daha çetin idiler” Âd ve Semûd kavimleri gibi.

"Yeri kazdılar” su çıkarmak, maden elde etmek ve tohum vb. ekmek için altını üstüne getirdiler "ve onu imar ettiler” yeri imar ettiler "kendi imar ettiklerinden daha çok” Mekke halkının imarından daha çok imar ettiler. Çünkü onlar ekin bitmez ve dar bir vadide idiler. Bunda hâlleri çok zayıf olduğu hâlde dünyaya aldanmalarına ve onunla övünmelerine karşı alaylı bir ifade vardır. Çünkü dünyanın işi başka ülkelere açılma, insanlarla sıkı temas kurma ve uzak bölgelerde harekete geçme ile gelişir. Onlar ise zayıftırlar,rimsiz bir bölgeye sıkışıp kalmışlardır.

"Peygamberleri onlara açık deliller getirmişti” mu'cizeler yahut açık âyetler.

"Allah onlara zulmedecek değildi” onlara zâlimler gibi muamele edip de suçları olmadan ve hatırlatmadan bir şey yapacak değildi "ancak onlar kendilerine zulmediyorlardı” çünkü kırılmalarına sebep olacak işler yaptılar.