34

Şüphesiz Allah, kıyâmetin bilgisi onun kalındadır. Yağmuru indirir. Rahimlerdekini bilir. Hiç kimse yarın ne kazanacağını bilmez. Hiç kimse hangi yerde öleceğini bilmez. Şüphesiz Allah, hakkıyla bilendir, her şeyden haberdardır.

"Şüphesiz Allah, kıyâmetin bilgisi onun katındadır” kopma vaktinin bilgisi demektir. Çünkü

rivâyete göre Haris bin Amr, Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem'e geldi: Kıyamet ne zaman kopacak? Ben tohumumu tarlaya attım, yağmur ne zaman yağacak? Karım hamiledir; erkek mi kız mı doğuracak? Yarın ne iş yapacağım? Ve nerede öleceğim, dedi? Efendimiz de "Gaybin hazineleri beştir", demiş ve bu âyeti okumuştur.

"Yağmuru indirir” takdir edilen zamanında ve ilmine göre tayin edilen yere. Nâfi', İbn Âmir ve Âsım şedde ile (yünezzilü) okumuşlardır.

"Rahimlerdekini bilir” erkek midir kız mıdır, sağlam mıdır sakat mıdır?

"Hiç kimse yarın ne kazanacağını bilmez” hayır veya şer, çoğu zaman bir şeye karar verir de aksini yapar.

"Hiç kimse hangi yerde öleceğini bilmez” hangi vakitte öleceğini bilmediği gibi.

Rivâyete göre ölüm meleği Azrail, Süleyman aleyhisselâm'a uğradı, meclisinde oturanlardan birine dikkatle bakmaya başladı. Adam: Bu kim, dedi? O da: Ölüm meleğidir, dedi. Adam: Sanki beni almak istiyor; rüzgâra emret de beni Hint toprağına atsın, dedi. O da öyle yaptı. Melek: Ona sürekli bakmam şaşkınlığımdan idi. Çünkü onun canını Hint toprağında almakla emrolunmuştum, o ise yanında idi, dedi. İlim tabirinin Allah'a, dirayet ifadesinin de kula kullanılması, dirÂyette az da olsa hile manası olmasındadır; o sebeple iki ilim arasında farkdır. Bu da şunu da gösterir ki, insan ne kadar hile yapsa ve elinden gelen bütün gayreti sarf etse de ne kazanacağım ve akıbetinin ne olacağını bilmez. Artık başkasınınkini hiç bilmez, özellikle delil olmayan şeyleri. Bieyyeti ardm şeklinde de okunmuştur ki, Sîbeveyh bunu küllütühünne'deki te'nise benzetmiştir (hoş görmemiştir). "Şüphesiz Allah, hakkıyla bilendir” her şeyi bilir,

"her şeyden haberdardır” eşyanın dışını bildiği gibi içini de bilir. Efendimiz aleyhis-salâtü ves-selâm'dan rivâyet edilmiştir: Kim Lokman sûresini okursa, Lokman kıyâmet gününde ona arkadaş olur ve ona iyiliği emreden ve kötülükten men edenlerin sayısı kadar onar sevap verilir.