19

 Size karşı pek cimriler olarak. Korku geldiği zaman onların sana ölümden bayılan gibi gözleri dönerek battıklarını görürsün. Korku gidince de sizi sivri dilleriyle incitirler. Hayra karşı pek cimriler olarak. İşte onlar îman etmediler; Allah da onların amellerini boşa çıkardı. Bu da Allah'a kolaydır.

"Size karşı pek cimriler olarak” yardımınızda ya da Allah yolunda harcamada yahut zaferde veyahut ganimette pek cimriler demektir. Eşihhaten şahih'in çoğuludur, nasbi da ye'tune yahut muavvikıyne'deki fâilden hâl olmak iledir ya da zem ile (ezümmü fiili ile) dir.

"Korku geldiği zaman onların sana baktıklarını görürsün, gözleri döner” gözbebekleri döner "bayılan gibi” bayılanın bakması gibi yahut gözünün dönmesi gibi ya da ona benzer vaziyette ya da gözüne benzeyerek bakarlar "ölümden” ölüm sarhoşluğundan dolayı, korktukları yahut sana sığınmak için.

"Korku gidince” ganimetler ortaya dökülünce "sizi incitirler” sizi döverler "sivri dilleriyle” dil uzatır, ganimet isterler. Selk maddesi zorla eli yahut dili uzatmaktır.

"Hayra karşı pek cimriler olarak” eşihhaten hâl olarak yahut zem ile mensûbtur. Ref ile eşihhatün okunması da bunu destekler, tekrar değildir; çünkü ikisinden her biri bir açıdan kayıtlıdır (ayrıdır). "İşte onlar îman etmediler” ihlâsla "Allah da amellerini boşa çıkardı” bâtıl olduğunu gözler önüne serdi; çünkü onların amelleri yoktur ki, bâtıl olsun ya da suni olarak yaptıklarını ve münâfıklıklarını iptal etti demektir.

"Bu da” iptal etmek de "Allah'a kolaydır” basittir, çünkü irâdesi ona taalluk etmiştir, ona engel bir şey de yoktur.