22

De ki:

"Allah'tan başka iddia ettiklerinizi çağırın; onlar ne göklerde ne de yerde zerre ağırlığına sahip olmazlar. Onlar için bu ikisinde ortaklık yoktur ve onun için de onlardan bir arka çıkan yoktur.

"De ki:” müşriklere "iddia ettiklerinizi çağırın” zaamtümuhum aliheten demektir, bu ikisi zaame'nin mef'ûlüdür; birincisi mevsûl sılasıyla beraber uzadığı, ikincisi de sıfatı (min dunillahi) onun yerine geçtiği için hazf edilmiştir. Sıfatın ikinci mef'ûl olması câiz değildir, çünkü sözde uyum sağlanmaz. Yemlikune'nin de ikinci mef'ûlu olmaz, çünkü böyle bir iddiaları yoktur.

"Allah'tan başka” mana şöyledir: Sizin için önemli olan yararı celp etme ve zararı def etme gibi şeylerde onları çağırın, eğer davanız doğru ise size cevap versinler. Sonra cevap belli olduğu için ve inadı da götürmeyeceği için kendisi cevap verdi:

"Zerre ağırlığına sahip olmazlar” dedi. Hayır veya serden.

"Ne göklerde ne de yerde” hiçbir şeyde. Bu ikisinin zikredilmesi örfen genelliği ifade etmelerindendir.

Ya da onların bazı İlâhları gökseldir Meselâ melekler ve yıldızlar gibi, bazıları da yereldir Meselâ putlar gibi.

Ya da şerre ve hayra yakın olan sebepler gökle de yerle de ilgilidir. Cümle onların hâllerini beyan etmek için yeni söz başıdır.

"Onlar için bu ikisinde bir ortaklık yoktur” ne yaratma ne de mülk olarak "ve Onun için de onlardan bir arka çıkan da yoktur” bu ikisinin işlerini görmede ona yardım edecek bir destekçi yoktur.