3

– Bilin ki, hâlis Dîn Allah’ındır. Ondan başka dostlar edinenler; "Biz onlara (putlara) ancak bizi Allah’a yaklaştırsınlar diye tapıyoruz” derler. Şüphesiz Allah, ihtilâf ettikleri şeyde aralarında hükmeder. Şüphesiz Allah, yalancı, kart kafire hidâyet etmez.

"Bilin ki, hâlis Dîn Allah’ındır” yani bilin ki, o Allah’a hâlis ibâdet etmekle hâs kılınması vâcip olan şeydir: çünkü o, uluhiyet sıfatlarına sahip olan ve sırlardan ve gizlerden haberdar olan tek zattır. (Ondan başka dostlar edinenler) bunun ondan başka dostlar edinen kâfirlere de melekler, Îsa ve putlar gibi ilâh edinilenlere de ihtimali vardır.

İkinciye göre râci zamiri hazf edilmiş olur (ittehazuhum). Müşrikler geçmediği hâlde onlara zamir gönderilmesi de bağlamdan anlaşılmasındandır. O (vellezine) mübteda’dır, haberi de birinci itibara göre (biz onlara ancak bizi Allah’a yaklaştırsınlar diye tapıyoruz) cümlesidir, bunda da kavl maddesi gizlidir. (Şüphesiz Allah, aralarında hükmeder) bunun da ikinci itibara göre haber olması gayet açıktır. Buna göre gizli kavl maddesi bağlantılarıyla birlikte hâl yahut sıladan bedel olur, zülfa da mastar yahud hâl’dir. Mâ nabuduhum şeklinde ve manabudukum illâ lükarribuna da okunmuştur ki, o zaman ilahlarına dediklerinin hikâyesi olur, ses uyumundan dolayı nûn’un zammı ile nubuduhum da okunmuştur.

"İhtillaf ettikleri şeyde” Dîn işlerinde, Allah da haklıyı cennete haksızı da cehenneme koymakla hükmeder. Hum zamiri de kâfirlere ve karşıtlarına gitmektedir. Onlara ve mabutlarına gittiği de söylenmiştir. Çünkü onların şefaatlerini umarlar,onlar ise kendilerine lâ'net ederler.

"Şüphesiz Allah, hidâyet etmez” hakka muvaffak kılmaz "yalancı, kart kâfire” çünklü bu ikisinin basîreti bağlanmıştır.