4

 Hendeklerin sâhibi öldürüldü.

"Hendeklerin sahipleri öldürülmüştür". Bunun kasem'in cevabı olduğu söylenmiştir, takdiri de: Lekad kutile demektir. Çünkü sûre mü'minleri eziyetlere dayanmaya teşvik etmek ve kendilerinden önce nelerin cereyan ettiğini (geçtiğini) hatırlatmak içindir. Uhdud had'dir o da yerdeki yarık (hendek)tir. Huk ile uhkuk da yapı ve mana itibarı ile aynıdır. Merfû' hadiste şöyle denilmiştir: Bir kralın sihirbazı vardı, yaşlanınca kral ona çıraklık etmek üzere bir delikanlı verdi. Delikanlının yolu üzerinde bir rahip vardı, kalbi ona ısındı. Bir gün yolda bir yılan gördü, yolu tutmuştu, insanları geçirmiyordu. Bir taş aldı ve: Allah'ım, eğer rahibi daha çok seviyorsan, yılanı öldür, dedi ve onu öldürdü. Delikanlı ondan sonra anadan gözsüz doğanları, alaca hastalarını iyileştirmeye ve hastalara şifa vermeye başladı. Kralın meclis arkadaşı (nedimi) kör oldu; çocuk onu da iyileştirdi. Kral ona, kendisini kimin iyileştirdiğini sordu, o da: Rabbim, dedi. Kral ona kızdı, o da delikanlıyı öne sürdü; o da rahibi öne sürdü. Kral onu testere ile ikiye ayırdı. Delikanlıyı bir dağa götürmelerini ve zirvesinden aşağı atmalarını emretti. Dağ sarsıldı, onlar helâk oldular, çocuk kurtuldu. Kral onu boğulması için bir gemiye bindirdi; onlar da suda boğuldular, delikanlı kurtuldu. Delikanlı krala: Sen beni öldüremezsin, ancak halkı toplarsın, beni asarsın, okluğumdan bir ok çeker ve: Bu delikanlının Rabbisinin ismiyle diye atarsın, beni öyle öldürürsün, dedi. Kral da ona bir ok attı, yanağına saplandı, o da öldü. Halk delikanlının Rabbine îman etti. O zaman kral hendekler kazılmasını ve içinde ateşler yakılmasını emretti. Dîninden dönmeyeni içine attı. En sonunda bir kadın geldi, yanında bir çocuk vardı. Kadın çekimser davrandı, çocuk: Anne, sabret, sen haklısın, dedi. Kadın da ateşe daldı.

Hazret-i Ali radıyallahü anh'ten: Bir Mecusi kralı halka hitap etti ve: Allah kız kardeşlerin nikahını helâl etti, dedi; onlar da kabul etmediler. O da ateş hendekleri kazılmasını emretti. Kabul etmeyeni içine attı.

Şöyle de denilmiştir: Necran halkı Hırisyanhğı kabul edince Himyer Kralı Yahûdî Zu Nuvas, dîninden dönmeyenleri yaktı.