6

"Şüphesiz gece ile gündüzün ihtilâfında (ardı ardına gelişinde), göklerde ve yerde yarattıklarında sakınan (takva sahibi olan) bir topluluk için âyet (ibret, delil)ler vardır."

Bu âyet de zikredilenlere icmali olarak dikkat çeker.

Yani göklerin hareketlerine, dünyanın duruşuna, Güneşin doğuşuna ve batışına göre, gece ile gündüzün birbirini izlemesinde, birinin diğerinin yerine geçmesinde; mevsimlere göre, Güneşin arza olan mesafesinin değişmesiyle, birinin uzayıp diğerinin kısalmasında, gece ile gündüzün, mekânlara göre değişmesinde; kuzey kutbuna yakın olan ülkelerin yaz günlerinin, uzak ülkelerin yaz günlerinden daha uzun; uzey kutbuna yakın olan ülkelerin yaz gecelerinin, uzak ülkelerin yaz gecelerinden daha kısa; dünyanın yuvarlak olması sebebiyle bazı mekânlar gece iken onun karşıtı yerlerde gündüz olmasında; ve Allah'ın göklerde ve yerde yarattığı çeşitli mahrukatta, takva sahipleri için, O'nun varlığına, birliğine, ilim ve kudretinin kemâline, üstün hikmetine delâlet eden bir çok büyük deliller vardır.

Bu ibret bakışı, takva sahiplerine tahsis edilmiştir. Çünkü nazar ve tefekkür sebebi, sorumlul uk duymak ve sakınmaktır. Ancak Allah'a karşı sorumluluk duyanlar bunları idrak edebilirler. Nitekim bir âyette şöyle buyurulur:

" Göklerde ve yerde nice âyet (deki, ibret)ler vardır ki, onlar yanlarından yüzçevirerek geçerler."