8

"İşte onların me'va (varacakları yer)lan kazandıklarına karşılık ateştir."

Bundan önce insanların dönüşünün Allah'a olduğu, ilkte onları yaratan Allah'ın mükâfat ve mücazat için onları yeniden hayata döndüreceği açıklanmış ve bunu teyid eden bir takım deliller zikredilmişti. Şimdi burada, âhiret hayatim inkâr eden ve ona delâlet eden açık delillerden yüz çeviren insanların varacakları yer beyân ediliyor.

Allah'a (celle celâlühü) kavuşmaktan murad, ya ölümden sonra dirikp huzuruna gönderilmek suretiyle olan dönüştür, ya da hesapla karşılaşmaktır. Nitekim bir âyette şöyle buyurulur:

" Kadar ben, hesabımla karşılaşacağımı sezmiştim."

Zannetmek, düşünmek, sezmekten murad, emelsizlik (umutsuzluk) ve korkusuzluğu da kapsayan mutlak mânâda beklememektir. Zira emel ve korkunun olmaması, umulan ve korkulan şeylerin vaki olacağına inancın olmaması demektir.

Yani onlar, Allah'a döneceklerini veya sonunda mükâfat ya da azap bulunan hesabla karşılaşacaklarını beklemiyorlar.

"Dünya hayatına razı olanlar" mealindeki ifâde, buna işaret eder.

Bu ifâde, ayni zamanda onların, değerce aşağı olanı, değerce yüksek olana tercih ettiklerini bildirir. Nitekim diğer bir âyette de şöyle buyurulur:

" Yoksa dünya hayatını âhirete tercih mi ediyorsunuz?" Ve onlar, az ab tan da korkmuyorlar.

İşte "onunla tatmin olanlar" ifâdesi de buna işaret eder. Yani, onlar, sade dünya hayatıyla mutmain ve kendilerini rahatsız edecek hâdiselerden emin oldular ve kendilerini üzecek azabımızı akıllarına getirmediler; yahut onlar, ahirette diriltılmeyi ve ebedî bir hayat sürmek üzere Bizimle buluşmayı ummuyorlar; âhirdin çeşitli ve yüksek nimetleri yerine fâni dünya hayatına razı ve onunla mutmain oluyorlar; bütün gayretlerini dünya hayatinin lezzet ve zinetlerini elde etmek uğruna harcıyorlar.

Ayetlerden murat:

Ya kâinat sahifelerinde açıklanmış delillerdir; nitekim bundan önce onların bir kısmına işaret edilmişti.

Ya da Allah (celle celâlühü) katından indirilen ve kâinattaki delillerin şahitliğine dikkat çeken, likaullâhın hak, âhiret hayatının ebedî ve dünyanın fâni olduğuna delâlet eden Kur’ân âyetleridir.

Onların, âyetlerden gaafîl olmaları ise dikkatleri çekildiği ve şiddetle uyarıldıkları halde, tamamen dünyaya daldıkları için âyetler üzerinde tefekkür etmemeleridir.

İşte işledikleri çeşitli günahlar ve kötülükler yüzünden onların son meskenleri ve hiç ayrılmayacakları karargâhları cehennem ateşidir.