11

"Biz, halkı zâlim olan nice memleketi kırıp geçirdik; ardından da başka topluluklar meydana getirdik."

Bu kelâm, "Haddi aşanları da helâk ettik" cümlesinde mücmel olarak anlatılan hususa bir çeşit açıklama ve helaklerinin keyfiyet ve sebebi için bir beyandır. Ayrıca bu kelâm, helâk edilenlerin çokluğuna da dikkat çekmektedir.

Bu kelâmda "kırıp geçirme" ifadesinin kullanılması, Allah'ın (celle celâlühü) onlara olan gazap ve kızgınlığının ne kadar şiddetli olduğuna açıkça delâlet etmektedir.

Yani Biz, halkı sızın gibi, Allah'ın âyetlerine haksızlık ederek onları inkâr eden nice memleketleri kırıp geçirdik ve onların helakinden sonra nesep ve din olarak onlardan farklı olan başka topluluklar meydana getirdik.

Bu kelâm; o önceki kavimlerin tamamen yok edildiklerine ve arkalarının külliyen kesildiğine dikkat çekmektedir. İşte bundan dolayıdır ki, o helâk edilen kavimlerin yerme başka kavimlerin meydana getirilmesi, onların helaklerinin hazırlık aşamalarını bildiren bundan sonraki âyetten önce zikredilmiştir.