17

"Yemin olsun ki, Biz, sizin üstünüzde yedi yol yaratmışızdır. Biz, bu yaratılmışlardan habersiz de değiliz."

A- "Yemin olsun ki, Biz, sizin üstünüzde yedi yol yaratmışızdır."

Bundan önce insanların yaratılması beyan edildikten sonra burada da onların bekasının muhtaç olduğu şeylerin yaratılması beyan edilmektedir. Yani Biz, yukarıda yedi gök yaratmışızdır. Ancak bu yaratma sırasında yukarıda olmak haline itibar edilmemiştir. Çünkü insanların yaratılmasından sonra bu yukarılık keyfiyeti hâsıl olmuştur.

Göklere yol denilmesi, meleklerin yolları oldukları içindir, yahut yıldızların yörüngeleri göklerde olduğu içindir.

B- "Biz, bu yaratılmışlardan habersiz de değiliz."

Yani Biz, göklerden, yahut bütün yaratılmışlardan ve ezcümle göklerden, yahut insanlardan habersiz ve onları ihmal etmiş de değiliz; aksine, hikmetin gereği olarak, kendilerine takdir edilmiş kemalin sonuna erinceye ve faydalan yeryüzündekilere ulaşıncaya kadar onları zail olmaktan ve bozulmaktan koruruz ve idare ederiz.