7

"Onlar, yeryüzüne bakmazlar mı ki, orada rağbet edilen her bir çiftten nice ürünler yetiştirmişizdir!"

Yani onlar, âyetlerden yüz çevirmek, tekzip ve istihza gibi yaptıklarını yaptılar ve kendilerini yaptıklarından caydıran ve yüz çevirdiklerine ve îmâna yönelten yeryüzündeki acâyipliklere ibrede bakmadılar mı ki, yeryüzünde faydası çok her bir güzel çiftten nice ürünler yetiştirdiğimizi görmediler.

Burada yerde yetişen faydalı ürünler, zikre tahsis edilmiş, çünkü dahî kudrete ve nimete biriikte delâlet eden onlardır. Ancak bundan, faydalı olsun, zar ark olsun, bütün bitki çeşiderinin murat olması da, muhtemeldir. Buna göre hepsinin kerametle (rağbet görmekle) vasıflandırıhnası, Allah'ın (celle celâlühü) faydasız hiçbir şey yaratmadığına dikkat çekmek içindir. Nitekim bir âyette şöyle denilmektedir: "O Rabbiniz ki, yeryüzündeki her şeyi sizin için yaratmıştır." Zira gafiller anlamasa da ve akıl sahipleri onun bilgisine etmeseler de, hakim olan Allah, üstün bir hikmeti olmayan hiçbir şeyi yapmaz.