13

"Allah, geceyi gündüzün içine sokuyor; gündüzü de gecenin içine sokuyor; güneşi ve ayı da emrine bağlı kılmıştır. Hepsi belirli bir vakte değin akıp gider. İşte bunları yapan Rabbiniz Allah'tır. Hükümranlık ancak O'nundur. O'ndan başka taptıklarınız ise, bir hurma çekirdeğinin zarına bile mâlik değildir."

A- Allah, geceyi gündüzün içine sokuyor; gündüzü de gecenin içine sokuyor; güneşi ve ayı da emrine bağlı kılmıştır.

Yani Allah, birini arttırmak, diğerini de eksiltmek ve birinin bazı kısımlarım diğerine ilâve etmek suretiyle geceyi gündüzün içine sokuyor; gündüzü de gecenin içine sokuyor ve güneş ile ayı da emrine bağlı kılmıştır.

Burada fiillerin farklı kipleri kullanılmış, çünkü gece ile gündüzün birbirinin içine sokulması, her zaman yenilenen bir hâdisedir. Güneş ile ayın, ilâhî emre bağlı kılınmaları ise, her zaman yenilenen bir hâdise değil, yenilenen teshirin sonucudur. Nitekim buna işaretle, şöyle denilmektedir:

B- "Hepsi belirli bir vakte değin akıp gider.

Yani güneş ile ay, Allah'ın takdir buyurduğu vakte değin, kıyamete kadar, senenin, günleri sayısınca müteaddit olan özel ve mecburî hareketleriyle sürekli hareket ederler. Nitekim Hasen el- Basrî'den de bu tefsir rivâyet edilmiştir.

Diğer bir görüşe göre ise, güneş ile ayın hareketi, onların özel yörüngelerindeki harekedendir ve belirli vakit de, devirlerinin sonudur. Güneşin devir süresi bir senedir. Ayın devir süresi ise bir aydır. Bu konunun tafsilatı, Lokman Sûresinde geçti.

C- "İşte bunları yapan Rabbiniz Allah'tır. Hükümranlık ancak O'nundur. O'ndan başka taptıklarınız ise, bir hurma çekirdeğinin zarına bile mâlik değildir.

Yani bütün bu hârikaları gerçekleştiren, Rabbiniz Allah'tır. Hükümranlık ancak O'nundur...

Bu kelâm, açıkça delâlet ediyor ki, Allah'ın, bütün bu hârikaları yaratmış olması, mezkûr şekilde zorunlu olarak tespitini gerektirmektedir.