İHLÂS SÛRESİ

Mekke'de mi, Medine'de mi nâzii olduğu konusunda görüş ayrılığı vardır.

1

"De ki: "O, bir tek olan Allah'tır."

Burada geçmiş bir inerek, olmadığı halde zamirin (o) kullanılmış olması, bize bildiriyor ki, Allah'ın şeref ve şöhreti o kadar büyüktür ki, o, herkesin gönlünde hazırdır; her işaret eden, O'na işaret etmektedir ve her zamir O'na ikadır. Nitekim Allah'ın, Sarned adı da, bu hakikati haber vermektedir. Zîrâ samed, kastetmek anlamında olup mübalağa için maksut (kastedilen) mânâsında kullanılmaktadır.

Âyette, cümlenin başında zamirin (o) kullanılmasının sırrı, daha baştan cümlenin mefhumunun azametine ve içeriğinin yüceliğine dikkat çekmektir. Üstelik bunda, ziyadesiyle tahkik ve takrir de vardır. Zîrâ zamir, ilk başta, ancak, pek yüce bir şerefi olan müphem bir hususu ifâde eder. Böylece zihin, onu tefsir edecek ve iphamını giderecek ilerisini beklemek durumunda kalır. Böylece beklenen îzâh vârid olunca, onun ne kadar önemli okluğu anlaşılmış olur.

Rivâyet olunuyor ki, Kureyş'liler, Peygamberimize dediler ki: "Sen bizi davet ettiğin Rabbini bize vasıflandır ve nesebini de anlat." İşte bunun üzerine bu sûre nazil oldu.