21

"Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk ediniz. Umulur ki, böylece korunmuş (Allah'ın azabından kendinizi kurtarmış) olursunuz."

Bezzâr, Hâkim, İbn Merdûye ve Beyhakî, Delâil'de bildiriyor: İbn Mes'ûd der ki:

“Ey iman edenler..." diye başlayan âyetler Medine'de, "Ey insanlar..." diye başlayan âyetler ise Mekke'de nazil olmuştur.

İbn Ebî Şeybe, Musannef’te, Abd b. Humeyd, Taberânî, M. el-Evsat'ta ve Ebu'ş-Şeyh b. Hayyân, Tefsîr'de, Alkame'den bildiriyor: Kur'ân'da, "Ey insanlar..." diye başlayan âyetler Mekke'de, "Ey iman edenler..." diye başlayan âyetler ise Medine'de nazil olmuştur.

Ebû Ubeyd, İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd, İbn Durays, İbnu'l-Münzir ve Ebu'ş-Şeyh b. Hayân, Tefsîr'de, Alkame'den bildiriyor:

“Kur'ân'da, "Ey insanlar..." diye başlayan her âyet Mekke'de, "Ey iman edenler..." diye başlayan her âyet ise Medine'de nazil olmuştur."

İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd, İbn Merdûye ve İbnu'l-Münzir, Dahhâk'tan aynı rivayette bulunmuştur.

Ebû Ubeyd, Meymûn b. Mihrân'ın, "Kur'ân'da, "Ey insanlar...", "Ey Âdem oğlu..." diye başlayan her âyet Mekke'de, "Ey iman edenler..." diye başlayan her âyet ise Medine'de nazil olmuştur" dediğini bildirir.

İbn Ebî Şeybe ve İbn Merdûye, Urve'nin şöyle dediğini bildirir:

“Ey İnsanlar..." diye başlayan âyetler Mekke'de, "Ey iman edenler..." diye başlayan âyetler ise Medine'de nazil olmuştur.

İbn Ebî Şeybe ve İbn Merdûye bildiriyor: Urve der ki:

“Hac veya farz kılınan herhangi bir şeyi bildiren, ya da hadleri (şeri cezaları) açıklayan ve cihadı emreden âyetler Medine'de, önceki ümmetlerden, nesillerden bahsedip onlardan örnekler veren âyetler ise Mekke'de nazil olmuştur."

İbn Ebî Şeybe, İkrime'den bildiriyor:

“İçinde, "Ey iman edenler..." şeklinde başlayan âyet bulunan bütün sûreler Medine'de nazil olmuştur."

İbn İshâk, İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim bildiriyor: İbn Abbâs der ki:

“Ey iman edenler..." hitabı, hem müminlere, hem de kafirlere yöneliktir. "...Rabbinize kulluk ediniz..." sözünden kasıt ise Allah'ı birlemek (tevhid etmek)tir.

İbn Ebî Hâtim, Süddî'nin şöyle dediğini bildirir:

“...Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk ediniz..." âyetinin manası:

“Sizi yaratan ve sizden öncekileri yaratan" demektir.

İbn Ebî Hâtim, Ebû Mâlik'ten bildiriyor: Bu âyette geçen (.....) kelimesi şart edatı olarak "İbadet ediniz ki kurtulasınız" manasında gelmiştir. Başka bir âyette ise (.....) şeklinde gelmiştir ve burada "Sanki devamlı kalacaksınız" manasına gelmektedir.

İbn Ebî Hâtim ve Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Avn b. Abdillah b. Utbe, "...Umulur ki..." sözünün kesinlik ifade ettiğini ve Allah'ın onlara kulluk etmelerini farz kıldığını söyledi.

Vekî, Abd b. Humeyd, İbn Cerîr ve Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Mücâhid der ki:

“Umulur ki korunmuş olursunuz" sözünden kasıt, Allah'a itaat etmiş olursunuz" demektir.

İbn Ebî Hâtim bildiriyor: Dahhâk der ki:

“Umulur ki korunmuş olursunuz" sözünden kasıt, ateşten korunmaktır.