5

"O, sizi çamurdan yaratan, sonra size bir ecel tayin edendir. Belirli bir ecel O nun katındadır; sonra bir de şüphe edersiniz. O, göklerin ve yerin Allah'ı, içinizi dışınızı bilir, kazandıklarınızı da bilir. Onlara Rablerinin âyetlerinden bir âyet geldikçe ondan yüz çevirirlerdi. Gerçek kendilerine gelince onu yalanladılar. Alaya aldıkları şeyin haberleri kendilerine gelecektir."

İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim, İbn Abbâs'ın, "O, sizi çamurdan yaratan, sonra size bir ecel tayin edendir. Belirli bir ecel O'nun katındadır; sonra bir de şüphe edersiniz" âyetinin mânâsını açıklarken şöyle dediğini bildirir:

“Çamurdan yaratılan Hazret-i Âdem'dir. Ecelden kastedilen ölüm, Onun katında olan belirli ecel ise kıyamet saati ve Yüce Allah'ın huzurunda durulacağı zamandır."

Firyâbî, İbn Ebî Şeybe, İbn Cerîr, İbn Ebî Hâtim, Ebu'ş-Şeyh ve Hâkim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs, "O, sizi çamurdan yaratan, sonra size bir ecel tayin edendir. Belirli bir ecel O'nun katındadır; sonra bir de şüphe edersiniz" âyetinin mânâsını açıklarken:

“Ecelden kastedilen dünyadır - başka bir lafızda ise ölümünüzdür- Onun katında olan belirli ecel ise zamanını sadece Allah'ın bileceği kıyamet saatidir" dediğini bildirir.

İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim bildiriyor: İbn Abbâs der ki:

“Âyette geçen takdir edilen ecelden maksat uykudur. Zira, kişi uyurken ondan ruh çıkar, uyanınca tekrar pna döner. Tayin edilen ecelden maksat ise, insanın ölümüdür."

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Katâde, "O, sizi çamurdan yaratan, sonra size bir ecel tayin edendir. Belirli bir ecel O'nun katındadır; sonra bir de şüphe edersiniz" âyetini açıklarken şöyle dedi:

“Bu, yaratılışın başlangıcıdır. Hazret-i Âdem çamurdan yaratılmış, sonra onun nesli değersiz bir sudan türemiştir. Takdir edilen ecel ise kişinin ölünceye kadar yaşadığı süre ve öldükten sonra haşroluncaya kadarki süredir. Âyette geçen (.....) sözünün mânâsı ise şüphe etmektir."

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve Ebu'ş-Şeyh'in Mücâhid'den bildirdiğine göre âyette geçen tayin edimiş ecel dünyadaki ölüm, belirli ecel ise âhiretteki haşrolmadır.

Abdürrezzâk, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve Ebu'ş-Şeyh, Katâde ve Hasan(ı Basrî'nin) şöyle dediğini bildirir:

“Tayin edilen ecelden kasıt, yaratıldığın zamandan ölümüne kadar olan dünya hayatındır. Belirli ecel ise kıyamet günüdür."

Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Yûnus b. Yezîd der ki:

“Tayin edilen ecelden kasıt, Allah'ın altı günde yarattıkları, belirli ecelden kasıt ise bundan sonra kıyamet gününe kadar olanlardır."

İbn Cerîr, İbn Ebî Hâtim ve Ebu'ş-Şeyh'in Süddî'den bildirdiğine göre sözünün mânâsı şüphe etmektir.

İbn Ebî Hâtim'in Hâlid b. Ma'dân'dan bildirdiğine göre "...sonra bir de şüphe edersiniz" âyetinde şüphe edilen şeyden kasıt öldükten sonra dirilmedir.

İbn Ebî Hâtim, Katâde'nin, "Onlara Rablerinin âyetlerinden bir âyet geldikçe ondan yüz çevirirlerdi. Gerçek kendilerine gelince onu yalanladılar. Alaya aldıkları şeyin haberleri kendilerine gelecektir" âyetini açıklarken şöyle dediğini bildirir:

“Kendilerine Rablerinin Kitabından gelen bütün âyetlerden yüz çevirirler. Kıyamet günü kendisiyle alay ettikleri Allah'ın Kitabının haberi onlara gelecektir."