14

"Gerçek dua ancak O'nadır. O nu bırakıp çağırdıkları İse kendilerine hiçbir şekilde cevap veremezler. Onların durumu, ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimseye benzer ki o buna asla ulaşacak değildir. İşte kâfirlerin duası da ancak boşunadır"

İbn Cerîr ve Ebu'ş-Şeyh'in Ali b. Ebî Tâlib'den bildirdiğine göre (.....) âyetinden, tevhid kelimesi olan "Lâ ilâhe illallah" sözü kastedilmiştir.

Abdurrezzâk, Firyâbî, İbn Cerîr, İbnü'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim, Ebu'ş-Şeyh ve Beyhakî'nin el-Esmâ ve's-Sifât'ta değişik kanallarla İbn Abbâs'tan bildirdiğine göre (.....) âyetinden, Şehadet kelimesi olan "Lâ ilâhe illallah" sözü kastedilmiştir.

İbn Cerîr ve Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre İbn Zeyd, " âyetini açıklarken şöyle demiştir: Bu âyetten kastedilen "Lâ ilâhe illallah" sözüdür. Kişinin, Allah'tan başkasına ilahlık nisbet etmesi caiz değildir. Kişi:

“Falan kişi, falanoğullarının ilahıdır" diyemez.

İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Hazret-i Ali, "O'nu bırakıp çağırdıkları İse kendilerine hiçbir şekilde cevap veremezler. Onların durumu, ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimseye benzer ki o buna asla ulaşacak değildir" âyetini açıklarken şöyle demiştir:

“Allah'tan başkasına yalvaran, elini kuyuya uzatıp suyun kendisine doğru yükselmesini bekleyen adam gibidir. Su hiçbir zaman kendisine gelmez. Aynı şekilde, Allah'tan başkası dualara icabet etmez."

İbn Cerîr, İbnü'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Mücâhid, "O'nu bırakıp çağırdıkları İse kendilerine hiçbir şekilde cevap veremezler. Onların durumu, ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimseye benzer ki o buna asla ulaşacak değildir"" âyetini açıklarken şöyle demiştir:

“Allah'tan başkasına yalvaran, diliyle suyu çağırıp eliyle işaret eden gibidir. Su hiçbir zaman kendisine gelmez. Aynı şekilde, Allah'tan başkası dualara icabet etmez."

İbn Cerîr ve Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Katâde, "O'nu bırakıp çağırdıkları İse kendilerine hiçbir şekilde cevap veremezler. Onların durumu, ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimseye benzer ki o buna asla ulaşacak değildir. Kâfirlerin duası daima boşa çıkar" âyetini açıklarken şöyle demiştir:

“Bu kişinin boynu parça parça olur ve susuzluktan ölür (ama yine de suya ulaşamaz). Yüce Allah bu misali, putlara ve taşlara yalvaranlara misal vermektedir. Bunlar dünyada kendilerine yalvaranların isteğine icabet edemezler ve dua edene ne bir hayır gönderebilir, ne de bir kötülüğü ondan uzaklaştırabilirler. Kendilerine yalvaranlar da bu şekilde ölüp giderler. Bunlar, suyu ağzına götürmek için elini uzatan, ne suyu ağzına götürebilen, ne de suya ulaşabilen ve böylece susuzluktan ölen kişilere benzerler."

Ebû Ubeyd, İbnü'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim ve Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Ata, "O'nu bırakıp çağırdıkları İse kendilerine hiçbir şekilde cevap veremezler. Onların durumu, ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimseye benzer ki o buna asla ulaşacak değildir" âyetini açıklarken şöyle demiştir:

“Bu kişiler, kuyunun ağzında oturup su almak için avuçlarını kuyunun dibine uzatan ve eli suya ulaşmayan, suyun da eline ulaşmadığı kişiye benzerler. Aynı şekilde Allah'tan başkasına yalvaranların da yalvardıkları kendilerine bir fayda sağlayamaz."

İbn Ebî Hâtim, Bukeyr b. Mârûf'un şöyle dediğini bildirir:

“Kâbîl kardeşini öldürünce, Yüce Allah onu denizin kenarına attı. Onunla su arasında ancak bir parmak mesafe bulunduğu ve suyun serinliğini ayaklarının altında hissettiği istediği halde bir türlü suya ulaşamıyordu. "Onların duruma ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimseye benzer ki o buna asla ulaşacak değildir" âyeti buna işaret etmektedir. Yaz olduğu zaman denizle arasına alevlerden yedi duvar çekilir. Kış olduğu zaman ise aralarına kardan yedi duvar çekilir."

İbn Cerîr, İbnü'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim ve Ebu'ş-Şeyh, İbn Abbâs'ın, "Onların durumu, ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimseye benzer ki o buna asla ulaşacak değildir" âyetini açıklarken şöyle dediğini bildirir:

“Bu, Allah'a ibadet ederken aynı zamanda başkasına da ibadet eden müşriğin misalidir. Müşrik, sudaki hayaline uzaktan bakıp, suyu elde etmek isteyen, ama yapamayan susuz kişiye benzer."