10

"Her kim şan ve şeref istiyorsa bilsin ki, şan ve şeref bütünüyle Allah'a aittir. Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir. Kötülükleri tuzak yapanlar var ya, onlar için çetin bir azap vardır. İşte onların tuzağı boşa çıkar."

Firyâbî, Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in Mücâhid'den bildirdiğine göre "Her kim şan ve şeref istiyorsa bilsin ki, şan ve şeref bütünüyle Allah'a aittir" âyeti: "Kim şan ve şerefi putlara tapmakta arıyorsa bilsin ki, şan ve şeref bütünüyle Allah'a aittir" mânâsındadır.

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim'in Katâde'den bildirdiğine göre "Her kim şan ve şeref istiyorsa bilsin ki, şan ve şeref bütünüyle Allah'a aittir" âyeti: "Kim şan ve şeref istiyorsa Allaha itaat ederek istesin" mânâsındadır.

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir, Taberânî, Hâkim ve Beyhakî el- Esmâ ve's-Sifât'ta, İbn Mes'ûd'un şöyle dediğini bildirir: "Size bir şey anlattığımızda, Allah'ın Kitab'ından bu söylediklerimizi destekleyen âyetler de gösteririz. Müslüman kul: "Sübhanallahi ve bihamdihi. Elhamdu lillahi ve Lâ ilâhe illallahu vallahu ekber. Ve teberekkellahu (-Allah'ı hamd ile tesbih ederim. Allah'a hamd olsun, Allah'tan başka ilâh yoktur. Allah yücedir. Allah noksanlıklardan münezzehtir)" dediği zaman, bir melek bu sözleri alıp kanadının altına koyar, sonra onlarla semaya yükselir. Hangi melek topluluğunun yanından geçse, bu melekler, o sözü söyleyen için bağışlanma dilerler. Melek, bu sözle Rahmân'ın huzuruna varıncaya kadar böyle devam eder." Sonra İbn Mes'ûd, "Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir" âyetini okudu.

İbn Merdûye ve Deylemî'nin Ebû Hureyre'den bildirdiğine göre Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), "Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir..." âyeti hakkında şöyle dedi: "Güzel söz: «Sübhanallahi velhamdu lillahi ve Lâ ilâhe illallahu vallahu ekber. (=Allah'ı tesbih ederim. Allah'a hamd olsun, Allah'tan başka ilâh yoktur. Allah yücedir)» sözüdür. Kul, bu sözü söyleyince bir melek bu sözleri kanatlarının altına alıp Allah'ın huzuruna getirir."

İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim ve Beyhakî'nin el-Esmâ ve's-Sifât'ta İbn Abbâs'tan bildirdiğine göre âyette geçen güzel sözden kastedilen Allah'ı zikretmektir. "Salih ameli de güzel sözler yükseltir..." âyeti hakkında ise İbn Abbâs şöyle der: "Bunlar farzları eda etmektir. Kim farzları eda ederken Allah'ı zikrederse, bu kişinin ameli sözüyle birlikte Allah'ın huzuruna yükselir. Kim Allah'ı zikredip te farzlarını eda etmeyecek olursa, bu sefer sözü de ameli de reddedilir."

Âdem b. Ebî İyâs, Firyâbî, Abd b. Humeyd, İbn Cerîr ve Beyhakî'nin el-Esmâ ve's-Sifât'ta bildirdiğine göre Mücâhid, "Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir..." âyetini açıklarken: "Güzel sözü O'na yükselten salih ameldir" demiştir.'

Firyâbî, Saîd b. Cübeyr'den aynı rivâyette bulunmuştur.

İbn Ebî Hâtim'in Şehr b. Havşeb'den bildirdiğine göre güzel sözden kastedilen Kur'ân'dır.

İbn Ebî Hâtim'in Matar'dan bildirdiğine göre güzel sözden kastedilen duadır.

İbnu'l-Mübârek, Abd b. Humeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Hasan, "Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir" âyetini açıklarken şöyle dedi: "Salih amel, güzel sözü Allah'a yükseltir. Söz amele arzedilir. Eğer söz amele uyuyorsa kabul edilir, uymuyorsa reddedilir."

İbnu'l-Mübârek, Saîd b. Mansûr, Abd b. Humeyd, İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim ve Beyhakî'nin Şu'abu'l-îman'da, Dahhâk'tan bildirdiğine göre "Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir" âyetinden kastedilen, salih amelin, güzel sözü yükseltmesidir.

Saîd b. Mansûr, İbn Cerîr, İbn Ebî Hâtim ve Beyhakî'nin bildirdiğine göre Şehr b. Havşeb: "Salih ameli güzel sözler yükseltir" demiştir.

İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Bilâl b. Sa'd der ki: Kişi, Allah'ın farz kıldığı amellerden birisini yapıp diğerlerini terk ederse, şeytan bu kişiye yaptığı sebebiyle umut verip amelini süsler ve sonunda bu kişi Cennetten başka şey görmez olur. Amellerinizi yapmadan önce, onu neden yaptığınıza bakın. Eğer sadece Allah için yapıyorsanız, bu ameli yapmaya devam edin. Eğer Allah'tan başkası için yapıyorsanız, boşuna kendinizi yormayınız. Amelinize karşılık size hiçbir şey yoktur. Allah, sadece kendisi için yapılan ameli kabul eder. Yüce Allah, "Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir" buyurmuştur.

Abd b. Humeyd ve İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Katâde der ki: "Söz, ancak amel olursa kabul edilir" Hasan(-ı Basrî) ise: "Allah, sözü amelle beraber kabul eder" demiştir.

İbnu'l-Mübârek'in bildirdiğine göre Katâde: "Allah, salih ameli sahibi için yükseltir" demiştir.

Abd b. Humeyd ve Beyhakî'nin Şu'abu'l-îman'da bildirdiğine göre Hasan(-ı Basrî) der ki: "İman ne temenni ne de kuru iddiadır. Fakat o kalbe yerleşen şeyin amelle doğrulanmasıdır. Kim güzel söz söyler ve kötü amel işlerse, Allah onu sözüne göre değerlendirir. Kim güzel söz söyler ve salih amel yaparsa, ameli bu kişinin sözünü yükseltir. Çünkü Yüce Allah, "Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir" buyurmuştur."

Abdurrezzâk, İbn Ebî Şeybe ve Beyhakî'nin Sünen'de bildirdiğine göre İbn Abbâs'a: "Kadın, köpek ve eşek (kişinin önünden geçerse) namazı bozar mı?" diye sorulunca, "Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir." Bunu ne bozabilir ki! Ama mekruhtur" cevabını verdi.

Saîd b. Mansûr, Abd b. Humeyd, İbnu'l-Münzir ve Beyhakî'nin Şu'abu'l- îman'da Mücâhid'den bildirdiğine göre "Kötülükleri tuzak yapanlar var ya, onlar için çetin bir azap vardır, işte onların tuzağı boşa çıkar" buyruğunda, kötülükleri tuzak yapanlardan kastedilenler, riyakâr kimselerdir. Boşa çıkacak şey de onların yaptığı riyakârlıktır.

İbn Ebî Hâtim'in Saîd b. Cübeyr'den bildirdiğine göre "Kötülükleri tuzak yapanlar var ya, onlar için çetin bir azap vardır. İşte onların tuzağı boşa çıkar" buyruğunda, kötülükleri tuzak yapanlardan kastedilenler, riyakâr kimselerdir.

Saîd b. Mansûr, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim ve Beyhakî'nin Şehr b. Havşeb'den bildirdiğine göre "Kötülükleri tuzak yapanlar var ya, onlar için çetin bir azap vardır. İşte onların tuzağı boşa çıkar" buyruğunda, kötülükleri tuzak yapanlardan kastedilenler, riyakâr kimselerdir. Boşa çıkacak şey de onların yaptığı riyakârlıktır ve bu kişilerin yaptığı ameller yükselmez.

İbn Ebî Hâtim'in İbn Zeyd'den bildirdiğine göre "Kötülükleri tuzak yapanlar var ya, onlar için çetin bir azap vardır. İşte onların tuzağı boşa çıkar" buyruğunda, kötülükleri tuzak yapanlardan kastedilenler, müşriklerdir. Bunların amelleri boşa çıkmış ve kendilerine ne bir faydası dokunmuş, ne de onlar bu amellerinden faydalanabilmişlerdir. Bu amellerinin kendilerine sadece zararı olmuştur.

Abdurrezzâk, Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in Katâde'den bildirdiğine göre âyette kastedilenler kötülük yapanlardır ve onların bu kötülükleri boşa çıkacaktır.

İbn Ebî Hâtim'in Süddî'den bildirdiğine göre "İşte onların tuzağı boşa çıkar" âyeti, "Onlar ölecekler ve âhirette Cehennemden başka ücretleri olmayacak" mânâsındadır.