6

"Kıyamet koptuğunda kimini alçaltacak ye kimini yükseltecek olan o hadisenin yalan olmadığı ortaya çıkacaktır. Ey insanlar! Yer sarsıldıkça sarsıldığı, dağlar ufalandıkça ufalanıp da toz duman haline geldiği zaman."

İbn Ebî Şeybe, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim ve İbn Merdûye'nin bildirdiğine göre İbn Abbâs: "âisip ılı" âyetini açıklarken: "Burada kıyamet günü kastedilmektedir" dedi. "Ki onun oluşunu yalanlayacak hiçbir kimse yoktur" âyeti hakkında ise: "Onu engelleyecek hiç kimse yoktur, mânâsındadır" dedi. "O, alçaltıcı, yükselticidir" âyetini de: "O, kimini alçaltırken kimini de yükseltir" şeklinde açıkladı.

İbn Cerîr ve İbn Merdûye'nin bildirdiğine göre İbn Abbâs: "O, alçaltıcı, yükselticidir" âyetini açıklarken: "O, yakında ve uzakta olan herkese sesini işittirecektir" dedi.

İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim'in Osman b. Surâka'dan bildirdiğine göre dayısı Ömer b. el-Hattâb: "O, alçaltıcı, yükselticidir" âyetini açıklarken: "Burada kıyamet kastedilmektedir. O, Allah'ın düşmanlarını Cehenneme alçaltırken, dostlarını da Cennete yükseltecektir" dedi.

Saîd b. Mansûr, İbnu'l-Münzir ve Azame'de Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Muhammed b. Ka'b: "O, alçaltıcı, yükselticidir" âyetini açıklarken: "O, dünyada iken yücelmiş olan bazı kişileri alçaltırken, dünyada iken aşağılanmış bazı kişileri de yükselticidir" dedi.

Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Süddî: "O, alçaltıcı, yükselticidir" âyetini açıklarken: "O, kibirli olanları alçaltan, mütevazi olanları da yükseltendir" dedi.

Abd b. Humeyd ve İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Katâde: "Kıyamet koptuğu zaman" âyetini açıklarken: "Ki onun oluşunu yalanlayacak hiçbir kimse yoktur" âyeti indi ve hiç kimsenin bunun dışında olma durumunun olmadığını bildirdi" dedi. "O, alçaltıcı, yükselticidir" âyeti hakkında ise: "Allah, azabıyla bazı kavimleri alçaltırken, cömertliğiyle de bazı kavimleri yüceltir" dedi. "Yer şiddetle sarsıldığı, dağlar parçalandığı ve dağılmış toz haline geldiği zaman" âyetleri hakkında ise: "Deprem olup sallandığı, dağlar üzerinde bulunanları düşürdüğü ve rüzgârın savurduğu kuru ağaç kırıntıları gibi sağa sola sürüklendiği zaman, mânâsındadır" dedi.

İbn Ebî Şeybe'nin bildirdiğine göre Zeyd b. Eşlem: "O, alçaltıcı, yükselticidir" âyetini açıklarken: "O gün alçaltıları kişi bir daha asla yükseltilmeyecektir. Yine o gün yükseltilen kişi bir daha asla alçaltılmayacaktır" dedi.

İbn Cerîr ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Yer şiddetle sarsıldığı, dağlar parçalandığı ve dağılmış toz haline geldiği zaman" âyetlerini açıklarken: "Deprem olup sallandığı, dağlar parçalanıp güneş ışığı içindeki toz zerrecikleri haline geldiği zaman, mânâsındadır" dedi.

İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Yer şiddetle sarsıldığı zaman" âyetini açıklarken: "Burada deprem kastedilmektedir" dedi. (.....) âyeti hakkında ise: "Dağlar parçalandığı zaman, mânâsındadır" dedi.

Abd b. Humeyd ve İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Mücâhid: "Yer şiddetle sarsıldığı zaman" âyetini açıklarken: "Burada deprem kastedilmektedir" dedi. (.....) âyeti hakkında ise: "Dağlar parçalandığı zaman, mânâsındadır" dedi.

İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: (.....) âyetini açıklarken: "Burada hebâ ifadesiyle ateş dağlandığında çıkan ve yere düştüğünde hiç bir şey olmayan kıvılcımlar kastedilmektedir" dedi.

İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: (.....) âyetini açıklarken: "Âyetteki hebâ ifadesi, güneş ışınları içinde görünen toz zerrecikleri mânâsındadır. Munbesse ifadesi de toz zerreciklerinin dağılması mânâsındadır" dedi.

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Ali b. Ebî Tâlib: "Âyetteki hebâ ifadesi hayvanların yürürken çıkardıkları toz zerrecikleri mânâsındadır. Dağılan toz zerrecikleri ise oda içine giren güneş ışınları içinde görünen toz zerrecikleridir" dedi.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Ebû Mâlik: "Dağılmış toz..." kelâmını açıklarken: "Burada oda içine giren güneş ışınları içinde görünen toz zerrecikleri kastedilmektedir" dedi.

Abd b. Humeyd ve İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Mücâhid: "Dağılmış toz..." kelâmını açıklarken: "Burada oda içine giren güneş ışınları kastedilmektedir" dedi.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Hasan(-ı Basrî): "Burada bir delikten oda içine giren güneş ışınları içinde görünen toz zerrecikleri kastedilmektedir" dedi.