10

"Ve sizler de üç sınıf olduğunuz zaman, İyi işler işlediklerini belirtmek için, amel defterleri sağdan verilenler; ne mutlu o sağcılara! Kötülük işlediklerini belirtmek üzere, amel defterleri soldan verilenler; ne yazık o solculara! İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır."

İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: (.....) âyetini açıklarken: "Sizlerde üç sınıf olduğunuz zaman mânâsındadır" dedi.

İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim ve İbn Merdûye'nin bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Ve sizler de üç sınıf olduğunuz zaman" âyetini açıklarken: "Bu âyet Fâtır Sûresinde: "Sonra bu Kitab'ı kullarımızdan seçtiğimiz kimselere miras bırakmışızdır. Onlardan kimi kendine yazık eder, kimi orta davranır, kimi de, Allah'ın izniyle, iyiliklere koşar" şeklinde ifade edilmektedir" dedi.

İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Ve sizler de üç sınıf olduğunuz zaman" âyetini açıklarken: "Burada da sağcılar (amel defterleri sağlarından verilenler), solcular (amel defterleri solundan verilenler) ve önde gidenlerin yerlerinin hazırlandığı zaman kastedilmektedir" dedi.

Abdurrezzâk, Abd b. Humeyd, İbn Cerîr ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Katâde: "Ve sizler de üç sınıf olduğunuz zaman" âyetini açıklarken: "Burada kıyamet günü kastedilmektedir" dedi. "İyi işler işlediklerini belirtmek için, amel defterleri sağdan verilenler; ne mutlu o sağcılara!" âyeti hakkında ise: "Onlara neler vardır, Allah onlara neler hazırlamıştır" dedi. "Kötülük işlediklerini belirtmek üzere, amel defterleri soldan verilenler; ne yazık o solculara!" âyeti hakkında da aynı şekilde: "Onlara neler vardır, Allah onlara neler hazırlamıştır" dedi. "İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır" âyetini de: "Bunlar bütün ümmetlerdendir" şeklinde açıkladı.

Abd b. Humeyd ve İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Hasan(-ı Basrî): "Ve sizler de üç sınıf olduğunuz zaman... Bir çoğu da sonrakilerdendir" âyetlerini açıklarken: "Geçmiş ümmetlerdeki sağcılarla (amel defterleri sağlarından verilenlerle) bu ümmetteki sağcıları eşit kıldı. Önceki ümmetlerden önde gidenler bu ümmetin önde gidenlerinden daha fazla idi" dedi.

İbn Ebî Hâtim ve İbn Merdûye'nin bildirdiğine göre İbn Abbâs: "İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır" âyetini açıklarken: "Yûşa' b. Nûn, Mûsa'ya (aleyhisselam), Yâsîn halkından bir kişi İsa'ya (aleyhisselam) ve Ali b. Ebî Tâlib de Muhammed'e (sallallahü aleyhi ve sellem) iman etmekte önde olanlardır" dedi.

Abd b. Humeyd'in Hasan(-ı Basrî)'den bildirdiğine göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Kıyamet gününde önde olanlar dört kişidir. Ben Arapların, Selmân Perslerin, Bila, Habeşilerin ve Suheyb Rumların önündedir" buyurmuştur.

Ebû Nuaym ve Deylemî'nin İbn Abbâs'tan bildirdiğine göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): "İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır. İşte onlar en çok gözde olanlardır" âyetlerini açıklarken: "Burada namaz için mescide ilk olarak giren kişi ile en son çıkan kişi kastedilmektedir" dedi.

Abd b. Humeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Ubâde b. es-Sâmit'in azatlısı Osman b. Ebî Sevde der ki: Bize bildirildiğine göre "İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır" âyetinde, namaz için mescide ilk olarak giren ve Allah yolunda savaşa ilk olarak çıkan kişi kastedilmektedir."

İbn Merdûye'nin bildirdiğine göre İbn Abbâs: "İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır" âyetini açıklarken: "Her ümmetten önde olanlar vardır" dedi.

Abd b. Humeyd, Katâde'den aynısını bildirir.

İbn Merdûye'nin bildirdiğine göre İbn Abbâs: "İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır" âyetini açıklarken: "Bu âyet, Firavun ailesinden iman eden Hezekîl, Yasîn Sûresinde zikredilen Habîb en-Neccâr ve Ali b. Ebî Tâlib hakkında inmiştir. Onlardan her biri kendi ümmetinde önde olandır. Ali ise önde olmakta en üstünleridir" dedi.

İbn Ebî Hâtim ve İbn Merdûye'nin Nu'mân b. Beşîr'den bildirdiğine göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Canlar bedenlerle birleştirildiği zaman" âyetini açıklarken şöyle buyurmuştur: "Burada örnek kişiler kastedilmektedir. Kavimde kendi ameliyle amel edilen her kişi önde olandır. Bu sebeple Allah: "Ve sizler de üç sınıf olduğunuz zaman, İyi işler işlediklerini belirtmek için, amel defterleri sağdan verilenler; ne mutlu o sağcılara! Kötülük işlediklerini belirtmek üzere, amel defterleri soldan verilenler; ne yazık o solculara! İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır" buyurmaktadır. Onlar örnek kişilerdir" buyurdu.