15

"Mazeretlerini sayıp dökse de, insanoğlu, artık kendi kendinin şahididir"

Abdurrezzâk, İbn Cerîr ve İbnu'l-Münzir'in değişik kanallardan bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Mazeretlerini sayıp dökse de, insanoğlu, artık kendi kendinin şahididir" âyetini açıklarken: "İnsan özürler, mazeretler ortaya sürse de kendi kendinin şahididir ve neler yaptığını kendisi bilir" demiştir.

İbn Ebî Şeybe, Saîd b. Cübeyr'den aynısını bildirir.

Abdurrezzâk, Abd b. Humeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Katâde: "Mazeretlerini sayıp dökse de, insanoğlu, artık kendi kendinin şahididir" âyetini açıklarken şöyle demiştir: "İnsan amel olarak neler yaptığı konusunda kendi kendinin şahididir. Kıyamet gününde kendini savunmaya yönelik geçerli ve doğru olmayan mazeretler sürmek istese de Yüce Allah bunları kabul etmeyip reddeder."

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Mücâhid: "Mazeretlerini sayıp dökse de, insanoğlu, artık kendi kendinin şahididir" âyetini açıklarken: "Kişi kendini savunup temize çıkarmaya yönelik mazeretler ortaya koysa da aslında kendini ve neler yaptığını iyi bilir" demiştir.

İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Dahhâk: "Özürlerini sayıp dökse de" âyetini açıklarken: "Kendini savunmaya yönelik deliller, kanıtlar ortaya koysa da, anlamındadır" demiştir.

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr ve İbnu'l-Münzir, İmrân b. Hudeyr'den bildirir: İkrime'ye: "Mazeretlerini sayıp dökse de, insanoğlu, artık kendi kendinin şahididir" âyetini sorduğumda dişlerini misvakladığı için bir cevap vermedi. "Bu konuda Hasan: «Ey insanoğlu! Amelin herkesten çok sana yaraşır» derdi" dediğimde, İkrime: "Doğru söylemiş" karşılığını verdi.

Abd b. Humeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Katâde: "İnsanoğlu kendi kendinin şahididir" âyetini açıklarken şöyle demiştir: Bazen kişinin başkalarının kusurlarını görürken kendi kusurlarından gafil olduğunu görürsün. İncil'de: "Ey insanoğlu! Kardeşinin gözündeki çöpü görürsün de kendi gözündeki merteği görmezsin!" yazılı olduğu söylenirdi.

İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Mazeretlerini sayıp dökse de, insanoğlu, artık kendi kendinin şahididir" âyetini açıklarken: "Kişi tüm giydiklerinden arınsa da gözü, kulağı, elleri, ayakları ve diğer organları kendi aleyhinde şahitlik ederler" demiştir.

Allah: "Şüphesiz onu toplamak ve okumak bize aittir" buyurdu ve Kur'ân'ın ezberlenmesi ile bir araya getirilmesini üzerine aldığını bildirdi." "Biz onu okuduğumuz zaman, onun okunuşuna uy" âyetini açıklarken: "Kur'ân'da helal kılınan şeylerin peşinden git, haram kılınan şeylerden de uzak dur, anlamındadır" demiştir. "Sonra onu açıklamak da bize aittir" âyetini açıklarken de: "Helal ile haramlarını, Allah'a itaat ile isyan olan konulan sana açıklayacağız, anlamındadır" demiştir.