15

"Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen ve Rabbinin adını anıp namaz kılan."

Bezzâr ve İbn Merdûye, Câbir b. Abdillah'tan bildirir: Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken:

"Allah'tan başka ilah olmadığına şehadet eden, Allah'a koşulan ortakları bir kenara iten ve benim de Allah Resûlü olduğumu kabul eden kimsedir" buyurmuştur. "Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetini açıklarken de: "Bunlar beş vakit namazdır. Bu namazları vaktinde kılmaya özen göstermektir" buyurmuştur.

İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen, Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini açıklarken: "Şirkten temizlenip arınan, Allah'ı tevhîd eden ve beş vakit namazını kılanlar kurtuluşa ermişlerdir" demiştir.

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim ve Ebû Nuaym'ın Hilye'de bildirdiğine göre İkrime: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken: "Allah'tan başka ilah olmadığına şehadet eden kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

Beyhakî'nin el-Esmâ' ve's-Sifât'ta İkrime vasıtasıyla bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken: "Allah'tan başka ilah olmadığına şehadet eden kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

Abd b. Humeyd ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Atâ: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken: "Allah'a iman eden kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Atâ: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken: "Çokça bağışlanma dileyip istiğfar eden kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

Abdurrezzâk, Abd b. Humeyd ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Katâde: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken: "Salih amellerde bulunan kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

Bezzâr, İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim, Hâkim el-Kunâ'da, İbn Merdûye ve Beyhakî Sünen'de -zayıf bir senedle- Kesîr b. Abdillah b. Amr b. Avf'tan, babasından, dedesinden bildirir: "Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bayram namazının kılınmasından önce fıtır sadakasının verilmesini emreder ve: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini okurdu."

Başka bir lafızda şöyledir: "Resûlullah'a (sallallahü aleyhi ve sellem), (.....) âyeti sorulunca: "Buradaki zekattan kasıt, fıtır sadakasıdır" buyurmuştur."

İbn Merdûye, Ebû Saîd el-Hudrî'den bildirir: "Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem), Ramazan bayramı gününde: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini okur ve bayram namazı için namazgaha gitmeden toplanan fıtır sadakalarını dağıtırdı."

Abd b. Humeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Ebû Saîd el-Hudrî: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini açıklarken: "Bayram namazına çıkmadan önce fıtır sadakasını verip de sonra çıkıp bayram namazını kılan kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

Abdurrezzâk ve Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Saîd b.el-Müseyyeb: (.....) âyetini açıklarken: "Buradaki zekattan kasıt, fıtır sadakasıdır" demiştir.

İbn Ebî Hâtim, Katâde'den bildirir: "Abdullah b. Ömer bayram namazına çıkmadan önce fıtır sadakasını verir ve: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini okurdu."

İbn Merdûye ve Beyhaki, Nâfi' vasıtasıyla İbn Ömer'den bildirir: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetleri, fıtır sadakasının bayram namazından önce verilmesi hakkında nazil oldu."

Taberânî'nin bildirdiğine göre Vasile b. el-Eska': "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini açıklarken: "Bayram namazına başlamadan önce fıtır sadakası olarak getirilen buğdayın namazgaha bırakılmasıdır" demiştir.

Abd b. Humeyd ve Beyhakî'nin bildirdiğine göre Ebu'l-Âliye: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini açıklarken: "Önce fıtır sadakasının verilip sonra bayram namazının kılınması hakkında nazil olmuştur" demiştir.

İbn Cerîr, Ebû Halde'den bildirir: Ebu'l-Âliye'nin yanına girdiğimde: "Yarın bayram namazına giderken bana uğra" dedi. İkinci gün namaz öncesi yanına uğradığımda: "Yemek yedin mi?" diye sordu. "Evet, yedim" dediğimde: "Zekatını ne yaptın?" diye sordu. "Dağıttım" karşılığını verdiğimde: "Ben de bunun için yanıma uğramanı istemiştim" dedi ve: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini okudu. Ardından: "Medine ahalisi en iyi sadakanın fıtır sadakası ile birilerine su içirme olduğunu düşünürlerdi" dedi.

İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Atâ: (.....) âyetini: "Fıtır sadakasını veren kurtuluşa ermiştir" şeklinde açıklamıştır.

İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Muhammed b. Şîrîn: (.....) âyetini açıklarken: "Fıtır sadakasını verdikten sonra çıkıp bayram namazını kılan kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre İbrâhim en-Nehaî: "Ramazan bayramında fıtır sadakasını elinden geldiğince namazdan daha önce vermeye bak" demiş ve: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini okumuştur.

İbn Ebî Hâtim, Atâ'dan bildirir: İbn Abbâs'a: (.....) âyetindeki zekattan kasıt fıtır sadakası mıdır?" diye sorduğumda: "Fıtır sadakası olduğu konusunda bir şey işitmiş değilim. Buradaki zekattan kasıt, genel mânâda zekattır" dedi. Daha sonra tekrar aynı şeyi sorduğumda: "Genel olarak bütün sadakaları kapsar" dedi.

İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Saîd b. Cübeyr: (.....) âyetini açıklarken: "Kendi malından zekat veren kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Katâde: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken: "Malından vermesi gerekenleri vererek yaratıcısını razı eden kişi kurtuluşa ermiştir" demiştir.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Katâde: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken: "Kimisi malından vermesi gerekenleri vererek temizlenir, kimisi de iyi bir ahlâka sahip olarak temizlenir" demiştir.

Saîd b. Mansûr, İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd ve İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Ebu'l-Ahvas: "Yüce Allah önce fıtır sadakasını verip sonra bayram namazını kılanlara merhamet etsin" demiş ve: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren)" âyetini okumuştur"

İbn Ebî Şeybe'nin lafzı ise şöyledir: "Kişi elinden geldiği kadar bayram namazından önce fıtır sadakasını vermeye çalışmalıdır. Zira Yüce Allah: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" buyurur."

İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Ebu'l-Ahvas: "Kişi sadaka verdiği zaman iki rekat namaz da kılsa iyi olur" demiş ve: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren) ve Rabbinin adını anıp namaz kılan" âyetlerini okumuştur.

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim, Ebu'l-Ahvas vasıtasıyla İbn Mes'ûd'dan bildirir: "Biriniz namaz için yola düştüğü zaman sadaka vermemesinde bir sakınca olmaz. Zira Yüce Allah: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen (zekat veren), Rabbinin adını anıp namaz kılan" buyurur."

İbn Ebî Şeybe'nin bildirdiğine göre Ebu'l-Ahvas: "Doğrusu kurtuluşa ermiştir temizlenen" âyetini açıklarken: "Malından az da olsa bir şeyler dağıtan, anlamındadır" demiştir.