11

Onlara; Yeryüzünde bozgunculuk etmeyin, denildiği zaman, biz ancak ıslahatçılarız, derler.

"Onlara, yeryüzünde bozgunculuk etmeyin", denildiği zaman.

Kimin hakkında indiğinde iki görüş halinde ihtilaf etmişlerdir:

Birincisi: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem zamanındaki münafıklar hakkında inmiştir. Bu cumhûrun görüşüdür, İbn Abbâs ile Mücâhid de içlerindedir.

İkincisi: Onlar bu âyet indiği zaman henüz yaratılmamışlardı, bunu da Selman Farisi söylemiştir. Kisâi; kafin zammasıyla kuyle, ha’nın zammasıyla huyle, ğaynın zammasıyla ğuyda, cimin zammasıyla cüy’e, “sîn” in zammasıyla süy'e ve süy’et okumuştur. İbn Âmir de bunlardan huyle, süyka ve süy’e, süy’e lâfızlarında zamme ile, Nâfi de süy’e ve süy’et’te yine zamme ile diğerlerini de kesre ile okumuştur, öteki kurralar da hepsinde kesre ile okumuşlardır.

Ferrâ’ şöyle demiştir: Hicazlı Kureyşliler ve onlara komşu olan Kinane oğulları kesre ile kıyle, ciy’e, ğida okurlar. Ukayl’in ve onlara komşu olanların çoğu ile Esed’in geneli kuyle ve cüy’ede zammeye yakın bir sesle okurlar.

Burada bozgunculuktan ne murat edildiği hususunda da beş görüş vardır:

Birincisi: Küfürdür, bunu İbn Abbâs söylemiştir.

İkincisi: Masiyet olan şeyleri yapmaktır, bunu da Ebû’l - Âliyye ile Mukâtil demişlerdir.

Üçüncüsü: Küfür ve isyanlardır, bunu da Süddi, şeyhlerinden nakl etmiştir.

Dördüncüsü: Emirleri yerine getirmeyi ve yasaklardan uzaklaşmayı terk etmektir, bunu da Mücâhid demiştir.

Beşincisi: Kâfirlere açtıkları ve onları mü’minlerin sırlarına vakıf kıldıkları münafıklıktır. Bunu şeyhimiz Ali b. Ubeydullah, demiştir.

"Biz sadece ıslahatçılarız". Bunda da beş görüş vardır:

Birincisi: Bunun manası, tanındıkları şeyi inkâr etmektir, sözün aslı: Biz bozgunculuk gerektirecek bir şey yapmadık, demektir.

İkincisi: Bunun manası şudur: Biz Müslümanlarla kâfirlerin aralarını bulmak istiyoruz. Bu iki görüş İbn Abbâs'a aittir.

Üçüncüsü: Onlar: Kâfirlere karşı iyi niyet beslemek, yapıcılıktır, bozgunculuk değildir, demek istemişlerdir. Bunu da Mücâhid ile Katâde, söylemişlerdir.

Dördüncüsü: Onlar, bizim bu yaptığımız ıslahatın ta kendisidir, Muhammed’i tasdik etmek ise bozgunculuktur, demek istemişlerdir, bunu da Süddi söylemiştir.

Beşincisi: Onlar kâfirlere karşı iyi niyet beslemenin dinde de dünyada da yapıcılık olduğunu zannetmişlerdir; çünkü şöyle inanmışlardır: Eğer Muhammed kazanırsa zaten ona biat ettikleri için güvencededirler, eğer kâfirler kazanırsa onlara karşı iyi niyet besledikleri için de güvencededirler. Bunu da şeyhimiz söylemiştir.