24

Eğer bunu yapamazsanız - ki, asla yapamayacaksınız - o halde yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten korunun. O kâfirler için hazırlanmıştır.

"Eğer bunu yapamazsanız": Burada takdir edilen (söylenmeyen) sözler vardır, sözün sibakından şöyle anlaşılıyor: Allahü teâlâ geçen âyette onlara meydan okuyup da onlar da susup cevap veremeyince, eğer yapamazsanız, dedi. Asla yapamayacaksınız sözü de Peygamberimizin gerçek peygamber olduğuna en büyük delildir. Çünkü bunu yapamayacaklarını haber verdi ve yapamadılar.

Yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten sakının. O kâfirler için hazırlanmıştır: Vekud (yakıt) vavın fethası ile odun manasınadır, zammesiyle vukud ise tutuşmak manasınadır, tıpkı vadu’ abdest suyuna, vudu’ da abdest almaya denildiği gibi ki, abdest alanın yaptığı hareketlerdir.

Hasen ile Katâde vukuduha okumuşlardır, vekud tercihe şayandır. İnsanlar orada azap yoluyla yakılırlar. Taşlar ise gücünü ve şiddetini artırmak içindir. Çünkü o taşları bile yakıcıdır.

Bu taşlar hususunda da iki görüş vardır:

Birincisi: Bunlar taptıkları putlardır.

İkincisi: Bunlar kükürt taşıdır, onun harareti çok yüksektir, onlar kızdırılarak insanlara azap edilir. Neden Kur’ân'ın benzerini getiremedikleri takdirde ateşle korkutuldular? Çünkü onlar inkâr edip de onun benzerini getirmekten aciz kalınca, mağlup oldular, karşı çıkmaları inat halini aldı, inadın cezası da ateştir.