28

Allah’ı nasıl inkâr edersiniz ki, sizler ölüler idiniz de sizi diriltti. Sonra sizi öldürecek, sonra da diriltecektir. Sonra da O’na döndürüleceksiniz.

"Allah’ı nasıl inkâr edersiniz?": Bunun nasıl olduğu hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: Bu, taaccüp manası taşıyan bir sorudur, bu taaccüp de mü'minlere aittir, yani bunların nasıl inkâr ettiklerine taaccüp ediniz, Allah'ın delili karşısında diyecek bir şey bulamamışlardır, demektir. Bunu İbn Kuteybe ile Zeccâc demiştir.

İkincisi: Bu tespit ve azarlama manası taşıyan bir sorudur,

"Allah’ı nasıl inkâr edersiniz?” demektir. Accac şöyle demiştir:

Sen beli bükük bir ihtiyarken nasıl eğlenirsin? Bunu da İbnu’l - Enbari demiştir.

"Ölüler idiniz":

Ferrâ’: Ölüler iken, demiştir.

"Size yürekleri sıkılarak geldiler” (Nisa: 90) âyeti de böyledir.

"Eğer gömleği arkadan yırtılmış ise kadın yalan söylemiştir” (Yûsuf: 26) âyeti de böyledir. Eğer "kad” edatı takdir ederek böyle mana vermezsek, yanlış olur.

İki diriliş ve iki ölüm hakkında da çeşitli görüşler vardır, en doğrusu şudur: İlk ölüm; meni, alaka ve kan pıhtısı olmalarıdır, sonra onları rahimlerde diriltti, sonra da dünyaya çıkardıktan sonra onları öldürecek, daha sonra da kıyamet gününde kaldırmak için canlandıracaktır. Bu da İbn Abbâs, Katâde, Mukâtil, Ferrâ’, Sa’leb, Zeccâc, İbn Kuteybe ve İbn Enbari'nin sözleridir.