33

Allahü teâlâ: Ey Âdem, onlara bunların isimlerini haber ver” dedi. Onlara onların isimlerini haber verince,

"ben size demedim mi, şüphesiz ben göğün ve yerin gaiplerini bilirim ve ben sizlerin gizlemekte olduklarınızı da bilirim” dedi.

"Ey Âdem, onlara haber ver": İbn Abbâs he’nin kesresi ile enbi’him, okumuştur.

Ebû Ali de: Cumhûr ise aslına göre okur demiştir, çünkü bu zamirin aslı mazmum olmaktır. Baksanıza darabehüm, ebnaehüm ve hâza lehüm denir. Kesre ile okuyanlar ondan önceki be’nin kesresinden dolayı okurlar. He ile mîm (hüm zamiri) meleklere râcîdir.

Esmaihim’deki hüm zamiri üzerinde de iki görüş vardır:

Birincisi: O arz ettiği mahlukata râcîdir, bunu çoğunluk (cumhûr) demiştir.

İkincisi: O meleklere râcîdir, bunu da Rebi’ b. Enes demiştir.

Açıkladıkları şeyde iki görüş vardır:

Birincisi:

"Orada bozgunculuk edecek birini mi yaratacaksın?” sözleridir. Bunu Süddi şeyhlerinden aktarmıştır.

İkincisi: Âdem’in cesedinin yanından geçerken işittik ve kabul ettik sözleridir. O zaman İblis:

"Eğer bunu sizden üstün kılarsa ne yaparsınız?” dedi, onlar da: Rabbimize itâat ederiz, dediler. İblis de içinden: Eğer ben ondan üstün kılındı isem onu mutlaka helak ederim. Eğer o bana üstün kılındı ise ona mutlaka isyan ederim, dedi. Bunu da Mukâtil demiştir.

Gizledikleri şeyde de iki görüş vardır:

Birincisi: O, meleklerin Allah’ın kendilerinden daha kıymetli bir mahluk yaratmayacağı inancıdır, bunu Hasen, Ebû'l-Aliye ve Katâde demişlerdir.

İkincisi: O İblis’in içinde sakladığı kibir ve isyandır, bunu da Süddi şeyhlerinden rivayet etmiştir. Mücâhid, İbn Cübeyr ve Mukâtil de böyle demişlerdir.