37

Derken Âdem, Rabbinden bazı kelimeler aldı; Rabbi de onun Tevbesini kabul etti. Şüphesiz O, Tevbeleri çok kabul eden ve çok merhamet edendir.

Telekka aldı ve kabul etti, demektir.

İbn Kuteybe şöyle demiştir: Sanki Allah ona kendi katından bazı kelimelerle istiğfar etmesini vahyetti, o da öyle yaptı, Allah da Tevbesini kabul etti. İbn Kesir, nasb ile: Fetelekka ademe okumuştur. Kelimat’ı ref ile fail olarak okumuştur.

O kelimeler üzerinde çeşitli görüşler vardır:

Birincisi: O,

"Rabbimiz, biz kendi nefislerimize zulmettik, eğer bizi bağışlamaz ve bize merhamet etmezsen elbette ziyan edenlerden oluruz” (A’raf: 23) sözleridir. Bunu İbn Abbâs, Hasen, Said b. Cübeyr, Mücâhid, Atâ’ el - Horasani, Ubeyd b. Umeyr, Übey b. Ka’b ve İbn Zeyd demişlerdir.

İkincisi: Âdem: "Rabbim, beni kendi elinle yaratmadın mı?” dedi. O da: Evet, dedi. Âdem:

"Bana kendi ruhundan üflemedin mi?” dedi. O da: Evet, dedi. Âdem:

"Benim için rahmetin gazabım geçmiş değil midir?” dedi. O da: Evet, dedi. Âdem:

"Meleklerini bana secde ettirmedin mi? Beni cennete yerleştirmedin mi?” dedi. O da: Evet, dedi. O da:

"Ey Rabbim, eğer Tevbe eder ve ıslah-ı hal edersem cennetine tekrar dönebilir miyim?” dedi. O da: Evet, dedi. Bunu Süddi, İbn Abbâs’tan aktarmıştır.

Üçüncüsü: Âdem şöyle dua etti: Allah’ım, senden başka ilâh yoktur, seni hamdinle tesbih ederim. Rabbim, ben kendime haksızlık ettim, beni bağışla. Şüphesiz sen bağışlayanların en hayırlısısın. Allah’ım, senden başka ilâh yoktur, seni hamdinle tesbih ederim. Rabbim, ben nefsime zulmettim, bana merhamet et, sen merhamet edenlerin en hayırlısısın. Allah’ım, senden başka ilâh yoktur, seni hamdinle tesbih ederim. Rabbim, ben kendime haksızlık ettim, Tevbemi kabul et. Şüphesiz sen Tevbeleri çok kabul edensin, çok merhametlisin. Hadisi İbn Ebi Necih, Mücâhid’ten rivayet etmiştir. Daha buna benzer yakarışlar da rivayet edilmiştir.

"Tevbesini kabul etti": Tevbenin aslı dönmektir, Âdem’in Tevbesi, isyanından dönmesidir, Allah’ın kabul etmesi de ona merhamet edip sevap vermesidir. Kulun Tevbesi tekerrür ettikçe Allah’ın kabulü de tekerrür eder. Tevbede neden Havva’dan bahsedilmedi? Onun adı geçmedi, yoksa Tevbesi kabul edilmedi değildir. Bazıları da şöyle demişlerdir: Eğer iki kişinin fili bir olursa yalnız birinin isminin geçmesi yeterîidir, mana her ikisi için olur, meselâ şu âyetlerde olduğu gibi:

"Allah ve Resûlü onu razı etmelerine daha haklıdır.” (Tevbe: 63)

"Sizi cennetten çıkarmasın, sonra bedbaht olursun.” (Taha: 117)