39

Onlar ki, inanmadılar ve âyetlerimizi yalanladılar, işte onlar cehennem arkadaşlarıdır ve orada ebedi kalacaklardır.

Âyet kelimesinin manasında üç görüş vardır:

Birincisi: O alâmet manasınadır, âyet de geçen ve gelecek kelâmdan ayrı sözün alâmetidir demek olur. Şair şöyle demiştir:

Yanındaki Temimlere sevdikleri yemeğin

Alâmetini (işaretini) ulaştır.

Nabiğa da şöyle demiştir:

Onun alâmetlerini anlamaya çalıştım ve anladım,

Bunun için altı sene uğraştım, bu da yedincisidir.

Bu Ebû Ubeyd’in tercih ettiği manadır.

İkincisi: Ona âyet denmesi, Kur’ânın birtakım ve bir kısım harflerinden oluşmasındandır. Ebû Amr eş-Şeybani şöyle demiştir: Harecel kavmu bi-âyetihim denir ki, hepsi birlikte çıktılar, demektir. Delil için şu şi’ri getirmişlerdir:

Tünelden çıktık, bizim gibi bir kabile yoktur,

Hep birlikte, yavrulu develeri sürerek.

Üçüncüsü: Ona âyet denmesi acayipliğindendir, çünkü bir kimse onu okuduğu zaman mahlukların sözlerine benzemediğini hemen anlar. Falan bir âyet (alâmet)tir sözü de böyledir ki, acayip bir şeydir demektir. Bunu da İbn Enbari söylemiştir.

Bu âyetlerden ne kastedildiği hakkında da dört görüş vardır:

Birincisi: Okunan kitapların âyetleridir.

İkincisi: Peygamberlerin mucizeleridir.

Üçüncüsü: Kur’ân’dır.

Dördüncüsü: Allah’ın yarattığı şeylerdeki delilleridir.

Cehennemin arkadaşları da orada kalanlardır, onlara arkadaş denmesi, ondan ayrılmadan uzun süre beraber kalmalarındandır.