119

Gerçekten seni müjdeci ve uyarıcı olarak hak ile gönderdik. Sen cehennem arkadaşlarından sorulmazsın.

"Gerçekten seni hak ile gönderdik": Bunun

iniş sebebi hakkında iki görüş vardır:

Birincisi: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir gün: "Keşke annemle babam ne yaptılar, bilseydim!” dedi. Bunun üzerine bu âyet indi. Bunu İbn Abbâs demiştir.

İkincisi: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem: Eğer Allah Yahudilere azap indirse idi, iman ederlerdi, dedi. Bunun üzerine bu âyet indi. Bunu da Mukâtil demiştir.

"Hak

"tan kastedilen şey üzerinde de üç görüş vardır:

Birincisi: O Kur’ân’dır, bunu İbn Abbâs demiştir.

İkincisi: İslâm’dır, bunu da İbn Keysan demiştir.

Üçüncüsü: Sadakattir.

"Ve-lâ tüs’elü an": Çoğunluk te’nin zammesi ile haber olarak okumuşlardır, manası: Sen onların yaptıklarından mesul değilsin, demektir. Nâfi ile Ya’kûb da te’nin fethası ve “Lâm” ın sükunu ile nehiy sigası ile okumuşlardır, manası: Onları sorma demek olur. Ebû’l - Hasen Ahfeş, bu kıraatin manasının şöyle olmasını da câiz görmüştür: Onlardan sorma, çünkü onlar büyük bir işin içindedirler. Bu da içinde bulundukları şeyin ciddiyetini gösterir.

Cahîm kelimesine gelince:

Ferrâ’ şöyle demiştir: Cahîm ateştir, kor üzerindeki kordur.

Ebû Ubeyde de: Cahîm şiddetli ve alevli ateştir, demiştir.

Zeccâc da şöyle demiştir: Cahim şiddetli ve tutuşmuş ateştir. Fülanün cahamennare denir ki, ateşi şiddetlendirdi, kızdırdı demektir. Aslanın gözüne de ateş gibi yandığı için cahme denir. Harp ateşine yani şiddetli çarpışmaya da câhim denir. İbn Fâris de: Çok sıcak yere câhim derler, demiştir. Şair A’şa da şöyle demiştir:

Savaşa girmeden önce ona hazırlanırlar,

Savaş hazır olduğu sabah, ölüm de câhimdir.

Cehenneme de bunun için cahîm denilmiştir.

İbn Enbari şöyle demiştir: Ahmed b. Ubeyd şöyle demiştir: Ateşe cahîm denmesi, çok alevlenmesindendir, Arapların cahamtünnare ahcemuha kavlinden gelir ki, ona çok yakıt attım demektir.

Şair İmran b. Hattan da şöyle demiştir:

Allah’a itâati hidayet, tersini de

Dalâlet olarak görür, sapıklar sıcak ateşe girerler.