193

Fitne kalmayıncaya ve din Allah’ın oluncaya kadar onlarla savaşın. Eğer son verirlerse, zâlimlerden başkasına düşmanlık yoktur.

"Fitne kalmayıncaya kadar onlarla savaşın":

İbn Abbâs, Hasen, Mücâhid, Katâde ve diğerleri: Burada fitne şirktir, demişlerdir.

"Din, Allah’ın oluncaya kadar":

İbn Abbâs: Tevhid O'na has oluncaya kadar, demiştir. Udvan da: Zulümdür, burada da ondan ceza (karşılık) kastedilmiştir. Karşılığa udvan denilmesi, misliyle mukabeleden dolayıdır; meselâ: "Femeni’teda aleyküm fa’tedu aleyhi” âyetinde olduğu gibi. Burada zâlimler de: Müşriklerdir. Bunu İkrime, Katâde ve diğerleri demişlerdir.

İçlerinde Katâde’nin de bulunduğu bir bölük müfessir:

"Eğer son verirlerse zâlimlerden başkasına düşmanlık yoktur” âyetinin kılıç âyetiyle mensuh olduğunu söylemişlerdir. Bu da ancak Kelâmın manası:

"Eğer dinlerinde kalmakla beraber sizinle savaşmaya son verirlerse” şeklinde olursa doğru olur. Ama: Bunun manası:

"Dinlerine son verirlerse” olursa, âyet muhkemdir.