145

Allah’ın izni olmadan hiçbir nefis için ölmek yoktur. Bu va’desi ile yazılmış bir kitaptır. Kim dünya sevabını isterse, ona ondan veririz. Kim de ahiret sevabını isterse, ona da ondan veririz. Biz, şükredenleri mükafatlandıracağız.

"Allah'ın izni olmadan hiçbir nefis için ölmek yoktur": İzin hususunda da iki görüş vardır:

Birincisi: O emirdir, bunu İbn Abbâs, demiştir.

İkincisi: Bizzat izindir, bunu da Mukâtil, demiştir.

Zeccâc şöyle demiştir: Âyetin manası şöyledir: Allah’ın izni olmadıkça hiçbir nefis için ölmek yoktur.

"Kitaben müeccela": Tekittir, mana: Allah bunu va’deli bir kitap olarak yazmıştır. Ecel (va’de): Belli vakittir.

Şu da tekit içindir:

"Kitaballahi aleyküm” (Nisa: 24).

Çünkü:

"Size anneleriniz haram kılındı” (Nisa: 22) deyince,

Bunun farz olduğu anlaşıldı,

"Allah’ın size bir kitabı” (Nisa: 24) kavli ile tekit edildi.

Şu da öyledir:

"Allah’ın işi” (Neml: 88);

Çünkü:

"Dağların yerinde donmuş olduğunu görürsün” (Neml: 88) deyince, bunu

"Allah’ın işi” kavli ile tekit etti.

"Kim dünya sevabını isterse ona ondan veririz": Yani kim ameli ile dünyayı kastederse, ona az olsun çok olsun, ondan verilir. Kim de ameli ile ahireti kastederse, ona ondan verilir.

Mukâtil: Âyetten Uhut’ta sebat edenlerle ganimet peşinde koşanlar kastedilmiştir, demiştir.

Ulemânın çoğu bu Kelâmın muhkem olduğuna kail olmuştur. Bir grup da:

"Accelna lehu ma neşaü limen nüridü” (İsra: 18) kavliyle mensulı olduğuna kail olmuştur. Doğrusu muhkem olduğudur, çünkü hiç kimseye Allah’ın kudret ve dilemesinin dışında bir şey verilmez.

"Ona ondan veririz": Kavlinin manası: Dediğimizi ve onun için takdir ettiğimizi demektir. Onun dilediğini veririz, dememiştir.