187

Bir zamanlar Allah kendilerine kitap verilenlerden onu insanlara mutlaka açıklayacaksınız ve saklamayacaksınız diye söz almıştı. Onlarsa bunu sırtlarının arkasına atmış ve onunla az bir bedel almışlardı. O satın aldıkları şey ne kötüdür!

"Bir zamanlar Allah kendilerine kitap verilenlerden söz almıştı":

Bunlar hakkında üç görüş vardır:

Birincisi: Onlar Yahudilerdir, bunu İbn Abbâs, İbn Cübeyr, Süddi ve Mukâtil, demişlerdir. Buna göre kitap, Tevrat’tır.

İkincisi: Onlar Yahudilerle Hıristiyanlardır, kitap da Tevrat ile İncil’dir.

Üçüncüsü: Onlar bütün Âlimlerdir, o zaman kitap cins ismi olur.

"Le-tübeyyinünnehü ":

İbn Kesir, Ebû Amr, Ebû Bekir, Mufaddal -Âsım’dan- Ya’kûb da -Zeyd’den- her ikisinde de ye ile "leyübeyyinünnehu vela yektumunehu” okumuşlar, kalanlar ile Hafs da -Âsım rivâyetinde- ikisinde de te ile okumuşlardır.

"Le-tübeyyinünnehü” ile

"tektümûnehü"daki

“ha” zamiri hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: O Peygamber Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e râcîdir.

Bu da: Onlar Yahudiler, diyenlere göredir.

İkincisi: O, kitaba râcîdir, bunu Hasen ile Katâde demiştir. En doğrusu budur, çünkü kitap zikredilenlerin en yakınıdır, bir de zorunlu olarak açıklayacakları şey Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’in sıfatını açığa çıkarmaktır. Bu da bunun bütün kitaplar için genel olduğunu söyleyenlere göredir. Ali b. Ebû Talib radıyallahu anh de şöyle demiştir: Allahü teâlâ ilim adamlarından öğretme sözünü almadıkça cahillerden de öğrenme sözünü almamıştır.

"Fe-nebezühü":

Zeccâc şöyle demiştir: Yani onu attılar, atılan ve ilgilenilmeyen şeye: Sen onu arkana attın, denir. Şair Ferezdak da şöyle demiştir:

Ey Kays oğlu Temim, ihtiyacım;

Arkaya atılacak, cevabı da bana zor gelecek bir şey olmasın.

Manası şöyledir: İhtiyacım senin katında ihmal edilmesin, atılacak bir şey sayılmasın.

"Fe-nebezûhü"daki

“he” zamirinde de iki görüş vardır:

Birincisi: O misaka, yani alman söze aittir.

İkincisi: Kitaba aittir.

"Onunla satın aldılar": Yani yerine getireceklerine dair söz aldığı ve karşılığında onlara cennet va’dettiği şeyle satın aldılar,

"semenen kalilen": Yani az bir dünyalık.