60

Sana indirilene ve senden önce indirilene inandıklarını iddia edenleri görmedin mi; tağuta baş vurmak istiyorlar; halbuki onu inkâr etmekle emrolunmuşlardı. Şeytan ise onları pek uzak bir sapıklıkla azdırmak istiyor.

"inandıklarını iddia edenleri görmedin mi?”

Âyetin iniş sebebi için dört görüş vardır:

Birincisi: O, münafıklardan bir adam hakkında indi; onunla bir Yahudinin arasında dava vardı. Yahudi: Muhammed’e gidelim, dedi. Münafık da: Hayır, Ka’b b. Eşrefe gidelim, dedi. Yahudi kabul etmedi. İkisi Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e geldiler; Yahudi’nin lehine karar verdi. Münafık: Ömer b. Hattab’a gidelim, dedi. Ona doğru yöneldiler, kıssayı ona anlattılar; o da: Az bekleyin, yanınıza geliyorum, dedi. Eve girdi; kılıcını kuşandı, sonra çıktı, münafığa bir vurdu; buz gibi oldu (öldü) ve: Allah ve Resul’ünün hükmüne razı olmayana benim hükmüm böyledir, dedi; bunun üzerine bu âyet indi. Bunu Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

İkincisi: Ebû Bürde el - Eşlemi kahin idi, Yahudiler arasında hüküm verirdi. Müslümanlardan bir bölük insan ona başvurdular; bunun üzerine bu âyet indi. Bunu da İkrime, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

Üçüncüsü: Bir Yahudi ile bir münafığın arasında dava vardı; Yahudi münafığı Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e davet etti, çünkü o rüşvet almazdı. Münafık da kendi hakemlerine davet etti, çünkü onlar rüşvet alırlardı. Anlaşamayınca, bir kahini hakem etmeye karar verdiler; bunun üzerine bu âyet indi. Bu da Şa’bî’nin görüşüdür.

Dördüncüsü: Nadiyr oğullarından bir adam Kurayza oğullarından birini öldürdü, dava ettiler; onların münafıklan: Kahin Ebû Bürde’ye gidelim, dediler; o iki gruptan Müslümanlar da: Hayır, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'e gidelim, dediler; münafıklar kabul etmediler; kahine gittiler; bunun üzerine bu âyet indi. Bu da Süddi’nin görüşüdür.

Za’m ve zü’m, ikisi de lügattir, çoğunlukla doğruluğu gerçekleşmeyen şey için kullanılır.

"Sana indirilene ve daha önce indirilene iman ettiklerini iddia edenler":

Hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: O, münafıktır.

İkincisi: Ona indirilene iman ettiğini iddia eden münafık, ondan önce indirilene iman ettiğini iddia eden de Yahudidir. Tağut ise Ka’b b. Eşreftir. Bunu İbn Abbâs, Mücâhid, Rebi’’ ve Dahhâk, demişlerdir.

"Ona inanmamakla emrolunmuşlardı":

Mukâtil: Kahinlerden el çekmekle emrolunmuşlardı, demiştir.

"Dalâl baîd” ise: Uzun sapıklık, demektir.