98

Ancak ellerinden bir çare gelmeyenler ve bir yol bulamayan zayıf erkekler, kadınlar ve çocuklar müstesna.

"Ancak zayıf erkekler müstesna":

İniş sebebi şöyledir: Müslümanlar Mekke’deki zayıf Müslümanlar için: Bunlar Bedir’de öldürülenler gibidir, dediler; bunun üzerine bu âyet indi. Bunu Mücâhid, demiştir.

Zeccâc da şöyle demiştir:

"el – Müstadafin me’vahüm cehennem” kavlinden müstesna olmak üzere mensubtur.

Ebû Süleyman da: Zayıflar; yaşlılar, kadınlar ve çocuklardır, demiştir.

"Ellerinden bir çare gelmeyenler": Yani ne Mekke’den çıkmak ne yol masrafı bulmak ne de güç kazanmak için hiçbir çareleri olmayanlar, demektir.

"Yol bulamayanlar": Bu hususta da iki görüş vardır:

Birincisi: Medine’ye gidecek yolu bulamayanlar, demektir. Bunu İbn Abbâs, İkrime ve Mücâhid, demişlerdir.

İkincisi: Gidecekleri bir yol bulamayanlar, demektir ki, çıktıklan takdirde helak olurlardı. Bunu da İbn Zeyd, demiştir.