159

Kitap ehlinden kim varsa mutlaka ölümünden önce ona (İsa’ya) iman edecektir. O da kıyamet gününde onlara şahit olacaktır.

"Kitap ehlinden kim varsa mutlaka ona iman edecektir": Zeccâc, mana şöyledir, demiştir: Onlardan ona iman etmeyen olmayacaktır. Şu âyet de böyledir:

"Ona içinizden uğramayacak yoktur". (Meryem: 71)

Kitap ehli hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: Onlar Yahudilerdir, bunu İbn Abbâs, demiştir.

İkincisi: Yahudilerle Hıristiyanlardır. Bunu da Hasen ile İkrime, demiştir.

"Bihi"deki he’de de iki görüş vardır:

Birincisi: O, İsa aleyhisselam’a râcîdir, bunu İbn Abbâs ile cumhûr, demiştir.

İkincisi: O Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e râcîdir. Bunu da İkrime demiştir.

"Mevtihi"deki “He” zamiri hususunda da iki görüş vardır:

Birincisi: O, mü’mine râcîdir, Said b. Müsseyyeb,

İbn Abbâs’tan şöyle dediğini rivayet etmiştir: Kıyamete kadar ne zaman bir Yahudi ölürse mutlaka İsa’ya iman eder. İbn Abbâs’a:

"Ya damdan düşerse?” dediler, o da: Havada iken bunu dili ile söyler, dedi. Übey kıraatinde de: "kalbe mevtihim” denilmiştir. Bu da Mücâhid ile Said b. Cübeyr’in görüşüdür.

Dahhâk da

İbn Abbâs’tan şöyle dediğini rivayet etmiştir: Yahudi ölmeden önce ona iman eder, İsa’nın kul olduğuna dair şahadet getirmedikçe Hıristiyan’ın canı çıkmaz.

İkrime de şöyle demiştir: Yahudi ve Hıristiyan Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e iman etmedikçe ruhu çıkmaz.

İkincisi: O, İsa’ya râcîdir. Atâ’ da

İbn Abbâs’tan şöyle dediğini rivayet etmiştir: İsa yeryüzüne indiği zaman ona tabi olmayan ne bir Yahudi ne bir Hıristiyan ne de Allah’tan başkasına ibadet eden biri kalır, mutlaka ona tabi olur, onu tasdik eder ve onun Allah’ın ruhu, kelimesi, kulu ve Nebisi olduğuna şahadet eder. Bu da Katâde, İbn Zeyd ve İbn Kuteybe’nin görüşüdür. İbn Cerir de bunu tercih etmiştir. Hasen Basri’den de iki görüşün benzeri rivayet edilmiştir. Zeccâc ise bu akla uzaktır, demiştir, çünkü Allahü teâlâ:

"Ehl-i kitaptan hiç kimse yoktur ki,” buyurmuştur. Yeryüzünde kalanlar da ufak bir azınlıktır. Meğer ki, mana: Onların hepsi: Deccal’i öldürmek için inen İsa’ya iman ederiz, derler şeklinde ola.

"Kıyamet gününde onlara şahit olacaktır": Rabbinin mesajını ilettiğine ve kendinin de kul olduğunu ikrar ettiğine dair şahit olacaktır.