121

Üzerinde Allah’ın isminin anılmadiğı şeylerden yemeyin. Şüphesiz o, yoldan çıkmadır. Gerçekten şeytanlar, sizinle mücadele etmek için kendi dostlarına telkin ederler. Eğer onlara uyarsanız, şüphesiz elbette müşriklersiniz.

"Üzerine Allah'ın isminin anılmadiğı şeylerden yemeyin":

İniş sebebi şöyledir: Müşrikler, mü’minlere: Siz kendi öldürdüklerinizden yiyorsunuz da Allah’ın öldürdüklerini yemiyorsunuz diyerek onlarla tartıştılar, bunu da:

"Üzerine Allah’ın isminin anılmadığı şeylerden yemeyin” (En’am: 118) âyetinde anlatmıştık. Bu, İbn Abbâs’ın görüşüdür.

İkrime de şöyle demiştir: İranlılar Kureyşlilere şöyle yazdılar: Muhammed ve ashabı Allah’ın boğazladığından yemiyorlar da kendi nefisleri için boğazladıklarından yiyorlar, dediler. Müşrikler de bunu Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in ashabına yazdı, bundan da Müslümanların içine biraz kuşku düştü, işte âyet bunun üzerine indi.

Üzerine Allah’ın isminin anılmadiğı şeylerden murat edilen hususunda da dört görüş vardır:

Birincisi: O, ölü (leş)tir, bunu da İbn Cerir, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

İkincisi: O ölü, boğulmuş hayvan...ve sunaklarda kesilenlerdir. (Maide: 3) Bu da İbn Abbâs’tan rivayet edilmiştir.

Üçüncüsü: O, Arapların putları için kestikleridir, bunu da Atâ’, demiştir.

Dördüncüsü: O, kesilirken üzerine Allah’ın isminin anılmadiğı şeyler için geneldir. Abdullah b. Yezid el - Hatmi ile Muhammed b. Sîrin bu manaya gitmişlerdir.

Hayvan keserken Allah’ın ismini anmayı kasden terk ederse, eti yenir mi? Bu hususta İmam Ahmed’ten iki rivayet vardır. Eğer onu unutarak terk ederse, yemesi mubah olur. Şâfiî de: Her iki halde de haram olmaz, demiştir. Şeyhimiz Ali b. Ubeydullah da şöyle demiştir: Eğer biz: Kasden bismillah’ı terk ederse, mubah olmaz dersek, ehl-i kitabın kestikleri:

“Kendilerine kitap verilenlerin yiyecekleri size helaldir” (Maide: 5) âyetiyle neshedilmiştir. Âyet Şâfiî’nin kavline göre ise muhkemdir (mensuh değildir).

"Şüphesiz o, yoldan çıkmadır (fasıklıktır)": Yani üzerine Allah’ın isminin anılmadığı şeyi yemek fasıklıktır, yani haktan ve dinden çıkmadır. Burada şeytanlardan ne kastedildiği hususunda da iki görüş vardır:

Birincisi: Onlar cinlerin şeytanlarıdır, bu da İbn Abbâs’tan rivayet edilmiştir.

İkincisi: İran halkından bir gruptur, bunu da İkrime’den zikretmiş bulunuyoruz. Birinciye göre, onların vahyi vesvesedir. İkinciye göre de onların vahyi mektup yazmalarıdır.

"Dostları"ndan maksat ölü eti yemede Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem ile mücadele eden kâfirlerdir.

Sonra onlar hakkında iki görüş vardır:

Birincisi: Onlar Kureyş müşrikleridir.

İkincisi: Yahudilerdir.

"Eğer onlara uyarsanız": Ölü etini helâl saymada,

"şüphesiz sizler müşriklersiniz".