37

Ta ki, Allah murdarı temizden ayırsın. Murdarın kimini kiminin üzerine koysun da hepsini yığıp cehenneme atsın. İşte onlar ziyan edenlerin ta kendileridir.

"Liyemiza’llahu’l-habise mine’t-tayyibi":

İbn Kesir, Nâfi, Âsım, Ebû Amr ve İbn Âmir, şeddesiz olarak: "Liyemize” okumuşlar; Hamze ile Kisâi de, şeddeli olarak: "Liyümeyyize” okumuşlardır. Her ikisi de lügattir; miztuhu ve meyyeztuhu, dersin.

"Li-yemîze"nin lâm’ı hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: O, “Feseyünfikuneha” kavline mütealliktir, bunu da İbn Enbari, demiştir.

İkincisi: O,

"İla cehenneme yuhşerun” kavline mütealliktir, bunu da İbn Cerir Taberî, demiştir.

Âyetin manasında da üç görüş vardır:

Birincisi: Mutluları bedbahtlardan ayırması için. Bunu İbn Ebi Talha, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir. Süddi ile

Mukâtil de: Mü’mini kafirden ayırması için, demiştir.

İkincisi: İyi ameli kötü amelden ayırması için. Bunu da Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

Üçüncüsü: Kendi yolunda harcamayı şeytanın yolunda harcamadan ayırması için. Bunu da İbn Zeyd ile Zeccâc, demişlerdir.

"Kötüyü kimini kiminin üzerine koyar": Yani onları üst üste biriktirir

"küme yapar":

Zeccâc şöyle demiştir: Rekm: Bir şeyi üst üste yığmaktır. Rekemtüşşey’e erkumuhu rekmen, denir. Rükâm ise isimdir (yığın). Kim: Murdardan maksat kâfirlerdir, derse, onlar ateşte birbirlerinin üzerinde olacaklardır. Kim de: Mallarıdır derse, bunun için de iki görüş vardır:

Birincisi: Onlar sahipleri onlarla azap görsün diye ateşe atılacaktır, nitekim Allahü teâlâ:

"O mallarla almları dağlanacaktır” (Tevbe: 35) demiştir.

İkincisi: Onlar mallara aşırı saygı gösterince onları ateşe atmakla değersiz olduğunu onlara gösterecektir; nitekim güneşle ay da onlara tapanlar onların değersizliklerini görmesi için ateşe atılacaktır.