49

O zaman münafıklar ve kalplerinde hastalık olanlar:

"Bunları dinleri aldattı” diyordu. Kim Allah’a güvenirse, şüphesiz Allah mutlak galip, hikmet sahibidir.

"Münafıklar diyordu":

İbn Abbâs şöyle demiştir: Onlar Medine halkından Evs ve Hazreçlilerdir. Kalplerinde hastalık olanlara gelince: Onlar hakkında da üç görüş vardır:

Birincisi: Onlar Mekke'de iken kelime-i şahadet getirmişlerdi; müşrikler onları kendileriyle beraber Bedir’e istemeyerek getirdiler. Onlar Müslümanların azlığını ve müşriklerin çokluğunu görünce, şüphe ettiler ve münafıklık gösterip:

"Bunları dinleri aldattı” dediler. Bunu da Ebû Salih, İbn Abbâs’tan demiş; Şa’bî ile diğerleri de buna kail olmuşlardır.

Mukâtil de onları saymış ve yedi kişiydiler demiştir: Kays b. Velid b. Muğire, Ebû Kays b. Fakih b. Muğire, Haris b. Zem’a, Ali b. Ümeyye b. Halef, As b. Münebbih b. Haccac, Velid b. Velid b. Muğire ve Velid b. Utbe b. Rebia.

İkincisi: Onlar müşriklerdir, Müslümanların azlığım görünce:

"Bunları dinleri aldattı” dediler. Bunu da İbn Ebi Talha, İbn Abbâs’tan rivayet etmiş, Hasen de böyle demiştir.

Üçüncüsü: Onlar şüphe eden bir topluluk idiler, Paygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e açıktan düşmanlık etmediler. Bunu da Maverdi zikretmiştir. Burada hastalık: Şüphedir.

"Onlar” diye işaret edilenler de Müslümanlardır. Bunu demeleri onları az görmelerindendir. Kureyş’in galip geleceğinden emin idiler.