51

(Kral):

"Yûsuf'un nefsinden murat almak istediğiniz zaman sorununuz ne idi?” dedi. Onlar da:

"Hâşâ Allah için, biz ondan bir kötülük görmedik” dediler. Aziz’in karısı:

"İşte şimdi hak meydana çıktı; onun nefsinden ben murat almak istedim. O, gerçekten doğru söyleyenlerdendir” dedi.

"Meseleniz ne idi?": Yani durum ve olay nedir, dedi?

"Yûsuf’tan murat almak istediğiniz zaman".

Eğer:

"Yûsuf’tan bir tek kadın murat almak istemişti, neden onları çoğul yaptı?” denilirse, buna üç cevap verilir:

Birincisi: Onları çoğul yapması, onların içinden bizzat murat almak isteyen bilinsin içindir.

İkincisi: Ondan murat almak isteyen Züleyha idi, öteki kadınlar da onun bu dummunu kabul etmekle onlar da murat almak istemişlerdir.

Üçüncüsü: Onları hitapta çoğul yapmışsa da mana içlerinden birinedir, çünkü bazen karışıklık olmadığı zaman nevi (tür) cins yerine kullanılır. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in: Siz kadınlar cehennem halkının çoğunluğunu teşkil ediyorsunuz sözü de bunu gösterir. Onlara çoğul olarak hitap etmişse de maksat bazılarıdır. Bunu da İbn Enbari zikretmiştir.

"Hâşe lillâh":

Zeccâc şöyle demiştir: Hasen, şinin sükunu ile okumuştur, nahivciler arasında sükunun câiz olmadığına dair ittifak vardır. Çünkü iki sakini cem etmek câiz değildir. Arap dilinde böyle bir -şey yoktur. Sonunda kadınlar krala Yûsuf’un kötülükten beri olduğunu bildirdiler. O zaman Aziz’in karısı:

"İşte şimdi hak meydana çıktı” dedi. Burada geçen haşhaşa: Hıssa’dan türemiştir. Yani hak hisse ve ciheti, bâtıll hisse ve cihetinden ayrıldı (hak bâtıll meydana çıktı) demektir.

İbn Kasım da şöyle demiştir:

"Haşhaşa": Vuzaha kavuşmak ve açığa çıkmak manasınadır. Araplar: Hashasal bairi fi burukihi derler ki,. Deve çöküp yerleşti ve çakıl taşlarını ayırdı manasınadır.

Müfessirlerin Züleyha’nın suçunu hemen itiraf etmesi hakkında iki görüşleri vardır:

Birincisi: O, kadınların Yûsuf’u temize çıkardıklarını görünce, ikrar etmekten başka çarem kalmadı, dedi ve ikrar etti. Bunu da Ferrâ’, demiştir.

İkincisi: O, Tevbesini açıkladı ve Yûsuf’un doğruluğunu gerçekleştirdi. Bunu da Maverdi, demiştir.