8

İnsana ana babasına iyilik etmesini tavsiye ettik. Eğer o ikisi bilgin olmadığı şeyi bana şirk koşman için seninle uğraşırlarsa, onlara itâat etme. Dönüşünüz yalnız banadır. Yaptıklarınızı size haber vereceğim.

"Ve vassaynel insane bivalideyhi hüsna": Übey b. Ka’b, Ebû Miclez ve Âsım el - Cahderi, elifle

"ihsanen” okumuşlar; İbn Mes’ûd ile Ebû Recâ’ da ha’nın ve sin'in fethi ile

"hasenen” okumuşlardır.

Ebû Osman en - Nehdi, Sa’d b. Ebi Vakkas’tan şöyle dediğini rivayet etmiştir: Bu âyet benim hakkımda indi; ben anneme çok muti bir adamdım, ben Müslüman olunca: Ey Sa'd: Bu icat ettiğin din de nedir? Ya bu dinini bırakırsın ya da ölünceye kadar yemem, içmem, seni de bu yüzden kınarlar, anasının katili, derler, dedi. Ben de: Anne, bunu yapma, ben hiçbir şey için dinimi bırakmam, dedim. Birkaç gün yemedi, sonunda bitkin düştü. Sonra bir gün daha yemedi, bunu görünce: Anne, şunu bil ki, eğer senin yüz canın olsa da teker teker çıksa, ben dinimi hiçbir şey için bırakmam; ister ye ister yeme, dedim. Bunu görünce yedi; bunun üzerine de bu âyet indi. Şöyle de denilmiştir: Bu âyet Ayyaş b. Ebi Rebia hakkında indi, onun da annesiyle böyle bir macerası olmuştur. Bazı müfessirler de bu, Lokman 15 ve Ahkaf 15 âyetlerinin Sa’d kıssasında indi, demişlerdir.

Zeccâc şöyle demiştir: Kim

"hüsnen” okursa, manası şöyledir: Biz insana ana babasına güzel şey yapmasını tavsiye ettik. Kim de

"ihsanen” okursa, manası: insana ana babasına iyilik etmesini tavsiye ettik, olur.

"Hüsnen” iyilik bakımından daha geneldir.

"O ikisi seninle uğraşırlarsa":

Ebû Ubeyde şöyle demiştir: Burada mecaz yoluyla zamir hazfedilerek kısaltma cihetine gidilmiştir, mana da: Ona dedik: Eğer seninle uğraşırlarsa, demektir.

"Bana şirk koşman için": Manası şöyledir: Bilmediğin ve kimsenin de o hususta bilgisi olmadığı bir şeyi Bana şirk koşman için uğraşırlarsa,

"onlara itâat etme".