6

Peygamber, mü’minlere nefislerinden daha yakındır, eşleri de onların analarıdır. Akrabalar da Allah'ın kitabında birbirlerine mü'minlerden ve muhacirlerden daha yakındır. Ancak dostlarınıza bir iyilik yapmanız (serbesttir). Bu, kitapta satır satır yazılmıştır.

"Peygamber mü'minlere kendi nefislerinden daha yakındır": Yani daha haklıdır, onlar için istediği kararı verir, demektir.

İbn Abbâs şöyle demiştir: Onları bir şeye çağırdığı ve nefisleri de bir şeye çağırdığı zaman, ona itâat etmek nefislerine itâat etmekten evladır. Bu da doğrudur; çünkü kendi nefisleri onları helake davet edebilirken Peygamber onları kurtuluşa davet eder.

"Eşleri onların analarıdır": Yani nikahlarının ebediyen haram olup, onlara saygı ve hürmette kusur etmemede. Onlar her şeyde ana hükmünde değildir; eğer öyle olsa idi, hiç kimsenin onların kızlarıyla evlenmeleri câiz olmaz ve onlar Müslumanlara mirasçı olurlardı, onlarla halvet câiz olurdu. Mesmk’tan şöyle dediği rivayet edilmiştir: Bir kadın, Hazret-i Âişe’ye: Anne, diye seslendi, o da: Ben senin annen değilim, ben ancak erkeklerinizin anasıyım, dedi. Bu hadisten şu anlaşıldı ki, anne olmalarının manası, sadece nikahlarının haram olmasıdır.

Mücâhid de şöyle demiştir:

"Eşleri onların analarıdır” kavline göre, o da (Peygamber de) babalarıdır demek olur. Bundan sonrası da

"mü’minlerden ve muhacirlerden” kavline kadar Enfal’ın sonunda tefsir edilmiştir.

Mana da şöyledir: Akrabalar birbirlerine kan bağı ile mirasçı olmada iman ve hicret ile mirasçı olmalarından daha yakındır, nitekim nesihten önce böyle idi.

"Ancak dostlarınıza bir iyilik yapmanız hariç": Bu da istisna-i munkatı'dır,

Mana da şöyledir: Ancak dostlarınıza iyilik yapmanız câizdir. Bu da şöyle: Allahü teâlâ yemin ve hicret ile miraslaşmayı neshedince, yeminle dostluk kuranlara vasiyet etmeyi mubah kıldı. İnsan dostuna malının üçte birinden vasiyet edebilir. İyilik burada vasiyet manasınadır,

"Bu oldu": Yani hicret ile mirasın neshedilip akrabalara devri "kitapta": Yani Levh-i Mahfuz’da,

"mestura": Satır satır yazılmış oldu.