11

Göklerin ve yerin yaratıcısı. Size kendinizden eşler kıldı, hayvanlardan da (erkek ve dişi) eşler kıldı. Sizi onda üretiyor. O'nun gibisi yoktur. O, hakkıyle işiten, her şeyi görendir.

"Göklerin ve yerin yaratıcısı": Bunun açıklaması da En’am: 14'te geçmiştir: "Size kendinizden kıldı": Yani sizin gibi yaratılanlardan, demektir,

"eşler” kadınlar,

"hayvanlardan da eşler kıldı": Erkek ve dişi sınıflar,

Mana da şöyledir: Sizin için bütün hayvanlardan erkek ve dişi kıldı (hizmetinize verdi). "Sizi onda üretiyor":

Bunda üç görüş vardır:

Birincisi: Sizi yaratıyor, bunu da Süddi, demiştir.

İkincisi: Sizi geçindiriyor, bunu da Mukâtil, demiştir.

Üçüncüsü: Sizi çoğaltıyor, bunu da Ferrâ’, demiştir.

"Onda” kavlinde de iki görüş vardır:

Birincisi:  

"Fihi (onda)” asildir, bunu da çoğunluk, demiştir.

Buna göre “He” zamirinde üç görüş vardır:

Birincisi: O dişilerin karınlarına râcîdir, eşlerin zikri de daha önce geçmiştir, bunu da Zeyd b. Eslem, demiştir. Buna göre mana şöyle olur: Sizi kadınların karınlarında yaratıyor.

İbn Kuteybe de buna kail olmuş ve: Sizi rahimde veya eşte yaratıyor, demiştir.

İbn Cerir de şöyle demiştir: Sizi eşlerinizde yaratıyor ve sizin için yarattığı hayvanlarda da geçiminizi sağlıyor.

İkincisi: O, yere râcîdir, bunu da İbn Zeyd, demiştir. Buna göre de

Mana şöyledir: Sizi yarattığı göklerde ve yerde üretiyor.

Üçüncüsü: O daha önce geçen

"kıldı” ifadesine râcîdir,

sonra Kelâmın manasında da iki görüş vardır:

Birincisi: Sizi yarattığı hayvanlarla geçindiriyor, bunu da Mukâtil, demiştir.

İkincisi: Sizi anlattığı bu eşlerde yaratıyor, bunu da Vahidi, demiştir.

İkincisi: "Fihi”

"bihi” manasındadır, anlamı da: Böyle yaptığı şeyle sizi çoğaltıyor. Bunu da Ferrâ’ ile Zeccâc, demiştir.

"O’nun gibisi (kemislihi) yoktur":

İbn Kuteybe: O’nun mahiyetinde biri yoktur, demiştir. Araplar misl’i o şeyin yerine koyarlar, meselâ: Bu benim gibisine denmez, dersin ki, bu bana denilmez, demektir.

Zeccâc da: Kemislihi’deki kâf tekit içindir, mana da: O’nun misli yoktur, demiştir. Bundan sonrası da Zümer: 63 ve Ra’d: 26'da geçmiştir.