9

Eğer mü'minlerden iki topluluk savaşırlarsa, aralarını bulun. Eğer ikisinden biri diğerine saldırırsa, saldıran Allah'ın emrine dönünceye kadar onunla savaşın. Eğer dönerse, aralarını adaletle düzeltin ve adil olun. Şüphesiz Allah adilleri sever.

"Eğer iki topluluk":

İniş sebebinde iki görüş vardır:

Birincisi: Buhârî ile Müslim, Sahihlerinde Enes b. Malik’ten şöyle rivayet etmişlerdir: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem'e:

"Abdullah b. Übey’e gitsen” dediler. O da bir merkebe bindi, onunla beraber Müslümanlar da yaya olarak gittiler. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ona gelince,

"bana yaklaşmayın, Allah’a yemin ederim ki, merkebinin kokusu beni rahatsız etti” dedi. Ensar'dan biri de: Allah'a yemin ederim ki, senin kokundan daha güzeldir, dedi. Abdullah'ın aşiretinden biri kızdı, ashaptan ona aynı tonla karşılık verenler oldu. Birbirlerine hurma dalı, tokat ve pabuçlarla girdiler. Bize ulaştığına göre

"eğer iki lopluluk savaşırlarsa” âyeti onların hakkında indi. 2

2-Buhârî, Sulh, bab, 1; Müslim, Cihad, hadis no, 117.

Yine iki hadisçi Üsame'den de şöyle rivayet etmişlerdir: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem Sa’d b. Ubade’yi ziyarete çıktı, aralarında Abdullah b. Übey ile Abdullah b. Revaha’nın da oldukları bir meclise uğradı; İbn Übey yüzünü ridasiyle kapattı ve: Toz etmeyin, dedi... Müslümanlar, müşrikler ve Yahudiler birbirlerine sövdüler. 3

3 - Buhârî, Tefsirü sûre-i Al-i İmran, bab, 15; istizan, bab, 20; Müslim, Cihad, hadis no, 116; Ahmed, Müsned, 5/203.

Ben de hadisi "el - Muğni” ve "el - Hadaik” kitaplarında uzun uzadıya anlattım.

Mukâtil de şöyle demiştir: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem ensarın yanında merkebin üzerinde durdu, merkep idrar yaptı, Abdullah b. Übey de: öf, dedi ve burnunu tuttu. Abdullah b. Revaha da: Allah’a yemin ederim ki, o senden daha hoş kokuyor, dedi. İbn Übey’in aşireti ile İbn Revaha’nın aşireti arasında pabuçlarla, tokatlarla ve hurma dallarıyla vuruşma oldu. Âyet de bunun üzerine indi.

İkincisi: O ensardan iki kimse hakkında indi, aralarında bir hak meselesinde tartışma oldu. Biri: Hakkımı zorla alırım, dedi, çünkü aşireti kalabalıktı. Ötekisi de onu hakem olarak Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’e davet etti. Anlaşamadılar, tokatlarla pabuçlarla birbirilerine girdiler. Bunu Katâde demiştir.

Mücâhid de şöyle demiştir: İki toplumdan maksat: Evs ile Hazreç’tir. Onlar sopalarla kavga ettiler. Übey b. Ka’b, İbn Mes’ûd ve Ebû Amr el-Cevni tesniye müzekker fiil kalıbıyla

"iktetela” okumuşlardır; Ebû’l-Mütevekkil en-Naci ile İbn Ebi Able de tesniye müennes kalıbıyla te ve lamdan sonra da elifle

"ikteteleta” okumuşlardır. Hasen, Katâde ve Süddi de şöyle demişlerdir:

"Aralarını bulun” onları aziz ve celil olan Allah’ın kitabına davet etmek ve içindekine kayıtsız şartsız razı olmakla.

"Eğer biri diğerine saldırırsa": Haksız bir talepte bulunur da barışa yanaşmazsa

"dönünceye kadar onunla savaşın”

"Allah’ın emrine” yani emrettiği sulhu kabul edinceye kadar, demektir.

"Adil olun": Yani aralarını bulmada adaletle hükmedin, demektir.