5

Hurma ağacından ne kestiniz yahut kökleri üzerine dikili bıraktınızsa, (hepsi) Allah’ın izni iledir. (Bir de bu), fasıkları perişan etmesi içindir.

"Hurma ağacından ne kestinizse":

İniş sebebi şöyledir: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem Nadıyr oğullarının hurmalarını yaktı ve kesti; bunun üzerine bu âyet indi. Bunu Buhârî ile Müslim, İbn Ömer hadisinden çıkarmışlardır. 1

1 - Buhârî, Cihad, bab. 54; Mağazi, bab, 14; Tefsirü suretil Haşr, bab, 2; Müslim, Cihad, hadis no, 29-31; Ebû Dâvud, Cihad, bab, 83; İbn Mâce, Cihad, bab, 31; Ahmed, Müsned, 2/8, 52,80, 123.

Müfessirler şöyle demişlerdir: Nadıyr oğulları hakkında bu âyet inince, kalelerine çekildiler, o da hurma ağaçlarının kesilmesini ve yakılmasını emretti. Onlar da telaşa kapıldılar:

"Ya Muhammed, sen iyilik istediğini iddia ediyorsun, ağaçları kesmek ve hurma ağaçlarını kırmak iyilik midir? Sana indirilen âyetlerin arasında yeryüzünde fesat çıkarma var mıdır?” dediler. Bu Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’e zor geldi, Müslümanlar da onların sözlerinden etkilendiler. Müslümanlar tartışmaya başladılar; bazıları: Kesmeyin, çünkü bu, Allah'ın bize ganimet olarak verdiği bir şeydir, dediler. Bazıları da: Hayır, keserek onları kızdınrız, dediler. Bunun üzerine kesmeyi men edenleri tasdik etmek ve kesmeyi helâl sayanların da günah işlemediklerini bildirmek üzere bu âyet indi. Ve kesmenin de yerinde bırakmanın da Allahü teâlâ'nın izni ile olduğunu haber verdi.

"Liyne"den murat edilen şey hususunda da altı görüş vardır:

Birincisi: O, acve dışında bütün hurmalardır, bunu da Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiş; İkrime, Katâde ve Ferrâ’ da böyle demişlerdir.

İkincisi: O, hurma ve diğer ağaçlardır, bunu da Atâ’, İbn Abbâs tan rivayet etmiştir.

Üçüncüsü: O acve ile berniyye dışında bütün hurma çeşitleridir, bunu da Zührî, Ebû Ubeyde ve İbn Kuteybe, demişlerdir.

Zeccâc da şöyle demiştir: Medineliler berni ve acve dışında bütün hurma çeşitlerine (elvan, liyne) derler. "Liyne"nin aslı "livne

"dir, vavsakin, makabli de meksuı olduğu için ya’ya kalb olmuştur.

Dördüncüsü: O, bütün hurmalardır, bunu da Mücâhid, Atıyye ve İbn Zeyd, demişlerdir. İbn Cerir de, âyetin manası şöyledir, demiştir: Hurma çeşitlerinden ne kes tinizse.

Beşincisi: O hurmanın iyisidir, bunu da Si'ıfyan, demiştir.

Altıncısı: O bir çeşit hurmadır, meyvesine levn, denir. Gayet sarıdır, dışarıdan bakınca içindeki çekirdeği görünül. En beğendikleri meyveleri o idi. Bunu da Mukâtil, demiştir.

Müslümanların kestiği hurmaların sayısında da üç görüş vardır:

Birincisi: Onlar altı hurma ağacı kesip yaktılar, bunu da Dahhâk, demiştir.

İkincisi: Bir hurma yaktılar, bir tane de kestiler, bunu da İbn İshak demiştir.

Üçüncüsü: Dört hurma ağacı kestiler, bunu da Mukâtil, demiştir.

Allah'ın izni iledir. Yezid b. Human ile

Mukâtil: Allah'ın emri iledir, demişlerdir.

"Fasıkları perişan etmesi içindir": Yani Yahudileri. Onları perişan etmesi de: Mallarını Müslümanların istedikleri gibi kullanmasıdır, mana da şoyledır: Fasıkları perişan etmesi içindir, buna da izin verdi.

Febiiznillahi kavli de bu atılan kısmı göstermektedir.