14

Sizinle topluca savaşmazlar, ancak tahkim edilmiş köylerde yahut duvarların arkalarından savaşırlar. Savaşları kendi aralarında şiddetlidir. Onları toplu (birlik) sanırsın, oysa kalpleri dağınıktır. Bunun sebebi şudur; çünkü onlar bir akıl etmezler topluluğudur.

"Sizinle topluca savaşmazlar":

Bunlar hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: Onlar Yahudilerdir, bunu da çoğunluk, demiştir.

İkincisi: Yahudilerle münafıklardır, bunu da Ebû Süleyman Dımeşki, demiştir.

Mana da şöyledir: Onlar sizinle açıktan savaşmazlar, ancak kalelere çekilerek savaşırlar "fi kuran ev min verai cüdür": İbn Kesir, Ebû Amr ve Eban, elifle "cidar” okumuşlar; Nâfi, İbn Âmir, Âsım, Hamze ve Kisâi, cimin ve dalın zammı ile "cüdür” okumuşlar; Ebû Bekir es - Sıddik ile İbn Ebi Able, cimin ve dalın ikisinin de fethi ile "ceder” okumuşlar; Ömer b. Hattab, Muaviye ve Âsım el - Cahderi, cimin fethi ve dalın sükunu ile "cedr” okumuşlar; Ali b. Ebû Talib, Ebû Abdurrahman es - Sülemi, İkrime, Hasen, İbn Sîrin ve İbn Ya’mur, cimin zammı ve daim sükunu ile cüdr” okumuşlardır.

"Savaşları kendi aralarında şiddetlidir": Kalelerin arkasında şiddetlidir, size çıktıklan zaman Allah’ın yara tıklanılın en korkağıdırlar.

"Onları birlik sanırsın":

Bunlarda da iki görüş vardır:

Birincisi: Onlar Yahudilerle münafıklardır, bunu da Mukâtil, demiştir.

İkincisi: Nadıyr oğullarıdır, bunu da Ferrâ’, demiştir.

"Kalpleri dağınıktır":

Zeccâc şöyle demiştir: Onlar ihtilaf halindeler, kalpleri bir değildir, toplu yüreklerle yardımlaşmazlar; çünkü Allahü teâlâ kendi taraftarlarına yardım eder, düşmanlarını ise yalnız bırakır.

"Zalike (işte bu)": Yani dağınıklık

"onların akıl etmez bir topluluk olmalarındandır” iyiliklerinin nerede olduğunu bilmezler.